Biyernes, Hulyo 29, 2022

Kwento: Agam-agam sa nakaambang historical distortion


AGAM-AGAM SA NAKAAMBANG HISTORICAL DISTORTION
Maiking kwento ni Greg Bituin Jr.

Nakikinig ako sa usapan at pala-palagay ng marami hinggil sa nakaambang pagbabago sa kasaysayan. Ibig sabihin, pagbibigay ng bagong hugis sa kasaysayan upang pabanguhin ang mabantot na imahe ng namayapang diktador sa mata ng taumbayan, lalo na sa mga GenZ (edad 15-24) at mga talubata (edad 25-35) o yaong tinatawag na millennial (edad 25-39).

Sabi ng isang kakilala, “Hindi na naniniwala ang mga kabataan ngayon sa kung ano ang tunay na nangyari noong martial law. Mas pinaniniwalaan na ng mga kabataan ang history bilang tsismis tulad ng pananaw ng isang Ella Cruz na nag-viral sa socmed.”

Tugon ko naman, “Oo nga, eh.“ At napailing na lang ako.

Sabi pa ng isa, “Iyan na nga ba ang napala natin sa pagtanggap ng mga namuno sa atin sa neoliberalismo. Yaon bang matapos ang Unang Pag-aalsang Edsa, niyakap na ng ating pamahalaan ang globalisasyon. Pumasok tayo sa World Trade Organization (WTO), na siyang pagpalaot natin sa tatlong panganib ng deregulasyon, liberalisasyon at pribatisasyon. Aba’y wala na ngang kontrol ang pamahalaan sa presyo ng pandaigdigang petrolyo, dahil diyan sa Oil Deregulation Law. Dapat nang ibasura ang batas na iyan!”

“Oo nga,” sabi naman ng isang lider ng unyon, “Hindi makontrol ang presyo ng langis subalit kinokontrol ng pamahalaan ang presyo ng lakas-paggawa ng mga manggagawa dahil naman sa pag-iral ng mga Regional Wage Boards, kaya iba-iba ang pasahod sa bawat rehiyon. Kaya rin hindi maregular ang mga manggagawa ay dahil sa mga parasite na manpower agencies na dapat lang buwagin.”

Ika naman ng isa pa, “Wala namang ipinangako ang Edsa sa taumbayan, maliban sa mapatalsik lang ang pamilya ng diktador. Bakit? May nangako bang giginhawa ang buhay natin pag pinatalsik na ang diktador. Hindi ba, wala? Ispontanyong pagkilos iyon ng taumbayan na nagkaisa upang tapusin na ang kanilang pagdurusa sa ilalim ng martial law. Subalit walang nangako ng langit.”

Patuloy lang akong nakikinig sa kanilang usapan. Hanggang mabanggit ko kung ano ba ang dapat nating gawin sa napipintong pagbabago ng ating kasaysayan. Historical revisionism man ito o historical distortion. Natigilan kami ng ilang sandali. Paano nga ba sasagutin ang ganitong tanong, lalo na’t nauukol sa kasaysayan?

Maya-maya ay nagsalita ang isang may katandaan nang lalaki, na noong kabataan niya’y nakasama sa Unang Sigwa. Anya, “Hindi natin dapat payagang basta na lamang baguhin ang mga nakaraang pangyayari, at ituring itong gintong panahon, gayong kayraming mga iwinala, tinortyur, ikinulong at pinaslang noong panahong iyon. Babalewalain lang ba natin ang mga buhay na sinakripisyo ng maraming kababayan alang-alang sa pangarap nilang lipunan?”

“Narito na tayo sa puntong ang anak ng diktador ang nanalong pangulo ng ating bayan. Nanalo siya dahil o marahil sa napaniwala nila o ng mga trolls nila na gintong panahon ang panahon ng diktadura, na may bulto-bultong Tallano gold na pambayad ng utang ng bansa. Subalit alam nating ang mga ito’y  kasinungalingan. Ang maaari nating gawin ay isulat natin ng isulat ang anumang nangyari noong panahon ng karima-rimarim na martial law. Tangan nila ang pambura, subalit patuloy tayong magsulat. Huwag nating hayaang burahin nila ang alaala ng mga martir na nakibaka para sa kalayaan ng bayan mula sa kuko ng mapaniil na diktadura,”

Maganda ang kanyang payo, kaya nagpaalam akong may gabay na tangan sa puso’t diwa upang hindi mabalewala at hindi mabago ang totoong kasaysayan. Hindi tayo papayag na kasinungalingan nila ang mangingibabaw. Maraming salamat.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Hulyo 16-31, 2022, pahina 18-19

Hatid

HATID

wala ka raw doon noong panahon ng marsyalo
anang matanda't makagintong panahon sa iyo
wala rin tayo noong panahon ni Bonifacio
panahon ni Julius Caesar ay nabasa lang ito

marsyalo, wala ka pa nang karapata'y siniil
maganda raw ang gintong panahon, anang matabil
ay, wala rin tayo nang si Bonifacio'y kinitil
noong Romano sa kapangyariha'y nanggigigil

inihahatid ka sa nais burahing gunita
na sa katotohanan ay wala kang mapapala
payag ka bang kasaysayan ay sinasalaula?
upang krimen nila sa baya'y mapawi't mawala?

dapat lang nating ipaglaban ang dangal ng bayan
ang gunita ng dinahas, iwinala't pinaslang
di dapat halibyong ang umiral sa kasaysayan
katotohanan ay huwag ihatid sa kawalan

- gregoriovbituinjr.
07.29.2022

halibyong - fake news, ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, p.426

Martes, Hulyo 26, 2022

Pagsulong

PAGSULONG
10 pantig bawat taludtod

kumakalat na ang alimuom
at tumitindi ang halibyong
kaharap man natin ay linggatong
maging positibo sa pagsulong

- gregoriovbituinjr.
07.26.2022

talasalitaan
alimuom - tsismis, ayon kay national artist poet Rio Alma
halibyong - fake news, ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino
linggatong - ligalig, nabanggit sa Florante at Laura ni Balagtas

Martes, Hulyo 19, 2022

Robot

ALAM ko kaagad ang sagot nang di nakikita ang karugtong. Para bagang ang google ay nagtanong. Fill in the blanks. Sagot ko: Robot. Nabasa ko na kasi ito noon sa libro ni Isaac Asimov, isa sa tatlong master ng science fiction genre. Tama ang sagot.

Napagawa akong bigla ng munting tula hinggil dito.

ROBOT

iyon ay salitang mula sa Czech
mula panulat ni Karel Capek
"compulsory labor" pala iyon
o sapilitang paggawa, gan'on

nasa aklat din na "Caves of Steel"
ni Isaac Asimov, napaskil
sa utak ko ang mga binasa
lalo't sci-fi, ukol sa siyensya

si Karel Capek unang gumamit
sa kanyang mga kwentong marikit
kwento niya'y sinalin sa atin
akda niyang kaysarap basahin

robot ng Star Wars at Star Trek
mula panulat ni Karel Capek,
pagpupugay ang aking paabot 
sa imbentor ng salitang "robot"

- gregoriovbituinjr.
07.19.2022

Ipipinta ko

IPIPINTA KO

kung tutularan ko si Da Vinci
aking gagawing kawili-wili
ang mga tula kong hinahabi
upang ihandog sa kinakasi

kung tutulara'y si Van Gogh naman
ilalarawan ko ang lipunan
ng laksang dukha't mayamang ilan
patungo sa pagbabagong asam

ako'y ipinanganak ni Inay
nang si Marcel Duchamp ay namatay
pintor siyang kaygaling ng kamay
Oktubre Dos, kami'y nagkasabay
siya'y nawala, ako'y nabuhay

aking ipipinta sa salita
ang asam ng uring manggagawa
aking ipipinta sa kataga
ang kalikasan, gubat at sigwa

ipipinta'y adhika't pangarap
pawis at amoy na nalalanghap
ipipinta sa kapwa mahirap
ang ginhawang dapat nalalasap

- gregoriovbituinjr.
07.19.2022

Lunes, Hulyo 18, 2022

Upos

UPOS

parang kandila pag sinindihan
upang hititin ng nagninilay
mamaya'y liliit ng tuluyan
ang yosing may kasiyahang bigay

ang natirang ipit ng daliri'y
sa kung saan na lang ipinitik
sa daan, pasilyo, di mawari't
ginawa ng buong pagkasabik

ah, matapos sunugin ang baga't
paliparin ang usok sa hangin
at itaktak ang titis sa lupa
ginhawa'y panandalian man din

ikinalat na upos sa daan
ay salamin ng ating lipunan

- gregoriovbituinjr.
07.18.2022

Tsismis ay alimuom

TSISMIS AY ALIMUOM

tsismis ay alimuom, anang Rio Alma
sa isang sanaysay niyang aking nabasa
na iniulat naman ni Ambeth Ocampo
na sa ngayon ay binabanatan nang todo

mas matindi pa raw sa pakpak ng balita
yaong alimuom, sabi pa ng makata
singaw galing sa lupa matapos ang ambon
o ulan, tsismis ay lumitaw ding ganoon

historya'y tsismis daw, anang isang Ella Cruz
tila ba turo sa paaralan ay kapos
dapat sa historya'y may fact check at batayan
di basta narinig, iyon na'y kasaysayan

ah, dalawang iyon ay dapat pag-ibahin
di tsismis ang kasaysayan ng bayan natin
maraming dapat gawin kung ganyan ang batid
ng henerasyon ngayon, kilos na, kapatid

- gregoriovbituinjr.
07.18.2022

Talasalitaan:
alimuom - singaw na galing sa lupa pagkatapos ng ulan o ambon, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 34
tsismis - mula sa Espanyol na chismes, kaswal na usapan o balita hinggil sa ibang tao, karaniwang kaugnay ng mga detalyeng hindi kumpirmadong totoo, UPDF, p. 1279

Linggo, Hulyo 17, 2022

Tagaiku

TAGAIKU

nais kong kathain ay TAGAIKU
animo'y kalahating soneto
ah, kaygandang kumbinasyon nito
pinagsama ang TAnaGA't haIKU

tanaga'y tigpipito ng pantig
sa saknong ay magkakapitbisig
haiku'y lima-pito-limang pantig

puntirya ko'y bulok na sistema
tinitira'y tuso't palamara
paksa't pangarap para sa masa'y
kamtin ang panlipunang hustisya

halina't subukang mag-TAGAIKU
at ilatag ang angking prinsipyo
habang tayo pa'y nasa huwisyo

- gregoriovbituinjr.
07.17.2022

Hustisya

HUSTISYA

"For me, justice is the first condition of humanity." - Literature laureate Wole Soyinka 

bakit nga ba ang katarungan
ay dapat nating ipaglaban ?
ayon nga kay Wole Soyinka
hustisya ang unang kondisyon
ng sangkatauhan, O, bayan

makahulugan, anong talim
ipaglaban nating taimtim
makasugat man ng damdamin
ay kaygandang salawikain

kaya kami nakikibaka
tibak akong nakikibaka
upang masa, hustisya'y kamtin
upang pang-aapi'y mawala 
at mapanagot ang maysala

- gregoriovbituinjr.
07.17.2022

Lanta

LANTA

kung ako'y dahon nang nalalanta
matatanggal na ako sa sanga
katandaan ay narating ko na
matatapos na yaring pagbaka

sinubukan noon ng amihang
ako'y tanggalin sa kinalagyan
kaytibay ko sa pinagkapitang
sanga't talaga ngang nanindigan 

kay Inang Kalikasan ay dahong
nakipagtagalan sa panahon 
ako'y dahong nakibaka noon
na pagkalanta'y inabot ngayon

hintay na lang matanggal sa tangkay
upang sa lupa na'y humingalay
pagkalanta ko'y 'wag ikalumbay
at may uusbong ding bagong buhay

- gregoriovbituinjr.
07.17.2022

Biyernes, Hulyo 15, 2022

Eman Lacaba

EMAN LACABA

I

isinilang noong Araw ng Karapatang Pantao
pinaslang sa anibersaryo ng Jabidah Massacre
siya si Eman Lacaba, manunulat, prinsipyado
naging mandirigma noong diktador pa'y nasa poder

manunulat na maraming nakamit na gantimpala
guro, artista sa entablado, organisador din
pag wala raw papel, siya'y nagsusulat sa palara
palaisip na tibak, mangangatha rin ng awitin

natanggal sa pagkaguro nang sumama sa aklasan
ng manggagawa, at siya'y nagpasiya nang mamundok
upang maging mandirigma't tagapagtanggol ng bayan
patuloy pa ring nagsulat, may baril mang nakasuksok

natagpuan ng kaaway, agad silang pinutukan
mga kasama'y napatay, dalawa silang natira
walang ititirang buhay, ayon sa mga kalaban
unang binaril ay buntis, sumunod ay siya naman

II

ang mandirigmang maraming tula sa Philippines Free Press
sa bahay ng biyenan ko'y nahalungkat ko't tinipon
ang makatang tinulad kay Rimbaud na makatang Pranses
taospusong pagpupugay sa halimbawa mo't layon

ang Cultural Center of the Philippines nama'y lumikha
ng Gawad Eman Lacaba na para sa manunulat
na kabataan, mga mananalaysay, at makata
natatanging gawad sa paglilingkod at pagmumulat

- gregoriovbituinjr.
07.15.2022

* Halaw ang mga datos sa Bantayog ng mga Bayani
* Emmanuel Lacaba (Disyembre 10, 1949 - Marso 18, 1976)

Huwebes, Hulyo 14, 2022

Kadastro

KADASTRO

ilang beses kong narinig sa usaping palupa
ang salitang KADASTRO sa isyu ng maralita
na sa pananaliksik pala'y salitang Kastila

ang sukat ng lupa sa lungsod at sa lalawigan
ay nasusulat sa kadastro na isang talaan
na iniingatan sa nakatalagang tanggapan

kaya sa isyung pabahay ng kapwa mahihirap
ang usaping ito'y dapat mabatid naming ganap
lalo't ipinaglalaban ang tahanang pangarap

magkaroon ng bahay ay karapatang pantao
ngunit bawat metro kwadrado ng lupa'y magkano
mura sa malayo, mahal na pag may market value

aaminin ko, na di pa ako nakakakita
ng kadastro sa pampamahalaang opisina
na sa aking haraya, ito ba'y matriks o mapa?

nakita ko dati ay mapa ng lugar, may sulat
nakadrowing ang lupa, marahil may mga sukat
iyon ba'y kadastro, kung hindi pa, daghang salamat

- gregoriovbituinjr.
07.14.2022

* litrato mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 539

Kamagi

KAMAGI

ang kamagi pala'y "kadenang ginto"
na sa palaisipan ko nahulo
ang sagot ay di ko agad natanto
at sa diksyunaryo din ay hinango

"mga suson ng ginto" pag sinuri
"malaking kwintas ng ginto" ng pari
kayrami ba nito kaya nagwagi?
yaong may Tallano gold daw na ari?

"kadenang ginto", ibig bang sabihin
mayaman ang nagkulong sa alipin?
ginto mang tanikala'y dapat putlin
upang kalayaan ay tamasahin

kadenang ginto'y gawing araro man
upang mundo sa kamagi'y mahubdan
mas itanghal natin ang kabutihan
niring pakikipagkapwa sa tanan

- gregoriovbituinjr.
07.14.2022

* mula sa Tanong 4 Pababa, ng Pinoy Henyo Krosword Puzzle, Blg. 18, puzzle 8;
* kamagi, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 561

Miyerkules, Hulyo 13, 2022

Tanaga sa upos

TANAGA SA UPOS

ang nagkalat na upos
sa paligid na'y ulos!
solusyon bang papatos
ay sangkaterbang kutos?

- gregoriovbituinjr.
07.13.2022

tanaga - taal na tulang may pitong pantig bawat taludtod

Pagkatha

PAGKATHA

di ako tumutula / para sa sarili lang
at kung pangsarili lang / ay di ako tutula
at kung di makatula, / bakit ba diwa'y lutang
sa langit ng kawalan, / loob ko'y di payapa

bakit sa aking budhi'y / mayroong sumisilang
na samutsaring paksang / minsa'y di matingkala
tila ba mga luhang / sa dibdib naninimbang
paano pipigilin / kung di ko masawata

may tumutubong damo / maging sa lupang tigang
tinutula ko'y buhay / ng madla't kapwa dukha
may tumutubong palay / sa bukid na nalinang
adhika ng pesante't / obrero'y tinutula

ang binhi niring wika'y / sa loob nakaumang
na pag naglaho'y tila / baga mangungulila
pawang buntong hininga / lalo't may pagkukulang
na di dalumat hanggang / ako'y naglahong bula

- gregoriovbituinjr.
07.13.2022

Linggo, Hulyo 10, 2022

Aanhin ko

AANHIN KO

aanhin ko ang magandang buhay sa laya
kung kalayaan ng uri't bayan ay wala
mas nais kong kumilos para sa adhika
tungo sa lipunang makatao ngang sadya

aanhin ko ang sinasabing karangyaan
kung sa burgesya't kuhila'y sunud-sunuran
kung manggagawa'y napagsasamantalahan
kung karapatang pantao'y niyuyurakan

aanhin kong naroroon sa toreng garing
na dinadakila sa tula'y trapo't praning
mabuti pang tumula sa masa't marusing
kaysa malinis daw ngunit budhi'y kay-itim

inaamin ko, ako'y isang aktibista
sa panulat at lansangan nakikibaka
pinaglalaban ang panlipunang hustisya
na buhay na'y alay para sa uri't masa

- gregoriovbituinjr.
07.10.2022

Miyerkules, Hulyo 6, 2022

Upos

UPOS

nauupos akong di mawari
sa nagkalat na paunti-unti
hanggang tumambak na ng tumambak
na kalikasan na'y nag-aantak
sa sugat na ating ginagawa
pagkasira niya'y nagbabanta
nagkalat na sa mga lansangan
at sa ating mga katubigan
sa mga isda'y naging pagkain
mga tao isda'y kakainin
paano tayo makakaraos
sa nagkalat na nakakaupos

- gregoriovbituinjr.
07.06.2022

Martes, Hulyo 5, 2022

Minsan

MINSAN

nadatnan ko sa kalsada'y
nagtawirang ipininta
habang hanap na pareha'y
maalindog na dalaga
kung sakaling di makuha'y
papaspasan na talaga
tatampok mang magaganda'y
di nanghinayang ang bida
hanggang amin nang tinangka'y
ang tangkay ng kalabasa
tinanim sa masetera'y
isang buto ng sampaga
bagamat inaalala'y
ang layuning dala-dala
at naninilay na pala'y
ang nagkakaisang masa

- gregoriovbituinjr.
07.05.2022

Linggo, Hulyo 3, 2022

Himagsikang panlipunan

HIMAGSIKANG PANLIPUNAN
Pinagmulan: Eugène Pottier, Chants Révolutionnaires (ikalawang edisyon), Paris, Bureau de Comité Pottier, [n.d.] ;
Isinalin mula Pranses ni Mitchell Abidor;
CopyLeft: Creative Commons (Attribute & ShareAlike) marxists.org 2018.
Malayang salin mula sa Ingles ni Gregorio V. Bituin Jr.
15 pantig bawat taludtod

Nakita nang lumitaw ang dambuhalang halimaw,
Ang malalaking kilabot at ang mga bagito,
Ang mga heneral pati ang mga kaparian
Lahat sila’y nangatal: ang sandal na’y dumatal!

Dinagundong ng lintik yaong mata’t angking bisig,
Hindi palihim na kumikilos yaong Paggawa:
Kumikilos  iyon at gumagana nang hayagan
At nag-oorganisa nang walang sinumang amo!

Anila: “Sa daigdig at sa mga bunga nito,
Sa mga kasangkapan at lahat ng nalilikha,
Nilahad mo ang iyong kamay: isuko mo sila!"

"At dumating kayo, na nakamamatay na multo
Upang makibahagi lang ba sa pamumuhunan?"
"Upang ipamahagi? Hindi! Upang kunin lahat!

sa Manchester noong 1881

* Isinalin noong Hulyo 3, 2022
* Litrato mula sa google
* Talasalitaan
dambuhala - salin ng great, imbes na dakila
halimaw - salin ng colossus, imbes na higante o malaki
bagito – salin ng parvenus

SOCIAL REVOLUTION 
Source: Eugène Pottier, Chants Révolutionnaires (second edition), Paris, Bureau de Comité Pottier, [n.d.] ;
Translated: by Mitchell Abidor;
CopyLeft: Creative Commons (Attribute & ShareAlike) marxists.org 2018.

Seeing the great colossus appear,
The big shots and the parvenus,
The generals and priests
All of them are trembling: the moment has arrived!

Thunder bolt eyes and bare arms,
Labor doesn’t act in secret:
It works openly
And will organize without master!

It says: “On the globe and its fruits,
On tools and all produced,
You laid your hands: give them up!”

“And so you come, fatal specter
To share in capital?"
"To share it? No! To take it all!

Manchester 1881

Hiyaw upang maningil

HIYAW UPANG MANINGIL!
Tula ni Vladimir Mayakovsky 
Isinalin sa Ingles ni Lika Galkina kasama si Jasper Goss, 2005.
Malayang salin sa wikang Filipino ni Gregorio V. Bituin Jr.

Ang gardang ng digmaan ay dumadagundong ng dumadagundong.
Inihihiyaw nito: itulak ang bakal sa mga buhay.
Mula sa bawat bansa
alipin sa alipin
na itinapon sa bayonetang bakal.
Para sa kapakanan ng ano?
Nayayanig ang lupa
sa gutom
at hinubaran.
Sumisingaw ang sangkatauhan sa dugong nagsidanak
kaya lang
sinuman
saanman 
ay maaaring makaapak sa Albania.
Mga pulutong ng taong gapos sa masamang hangarin,
yaong upak nang upak sa mundo
para lamang
sa sinumang ang sinasakyan
ay makadaan nang walang bayad
sa pamamagitan ng Bosporus.
Nalalapit na
ang daigdig
ay hindi magkakaroon ng tadyang na buo.
At ang diwa nito’y bububutin.
At tatapak-tapakan
para lang sa sinuman,
ilalatag
ang kanilang kamay
sa Mesopotamia.
Bakit nangyaring 
isang bota
ang bumagsak sa Daigdig — bitak at magaspang?
Ano ang nasa itaas ng labanan sa alapaan -
Kalayaan?
Bathala?
Salapi!
Kailan ka titindig ng buo mong taas,
ikaw,
na inalay ang buhay mo sa kanila?
Kailan ka magbabato ng tanong sa kanilang mukha:
Bakit tayo naglalabanan?

* Talasalitaan
gardang – salitang Ilokano ng tambol, ang tambol naman ay mula sa wikang Espanyol na tambor

* Isinalin noong ikatlo ng Hulyo, 2022
* Litrato mula sa google

CALL TO ACCOUNT!
by Vladimir Mayakovsky
translated by Lika Galkina with Jasper Goss, 2005.

The drum of war thunders and thunders.
It calls: thrust iron into the living.
From every country
slave after slave
are thrown onto bayonet steel.
For the sake of what?
The earth shivers
hungry
and stripped.
Mankind is vapourised in a blood bath
only so
someone
somewhere
can get hold of Albania.
Human gangs bound in malice,
blow after blow strikes the world
only for
someone’s vessels
to pass without charge
through the Bosporus.
Soon
the world
won’t have a rib intact.
And its soul will be pulled out.
And trampled down
only for someone,
to lay
their hands on
Mesopotamia.
Why does
a boot
crush the Earth — fissured and rough?
What is above the battles’ sky -
Freedom?
God?
Money!
When will you stand to your full height,
you,
giving them your life?
When will you hurl a question to their faces:
Why are we fighting?

Sabado, Hulyo 2, 2022

Upos

UPOS

may namumuti sa aspaltadong 
kalsadang animo'y mga pekas
na di man lang pansinin ng tao
na sa kalikasa'y umuutas

taktak dito't doon, ay, magmuni
saan nga ba ang wastong tapunan
pinitik lang matapos magyosi
lansanga'y ginawang basurahan

sa balita, pangatlo ang upos
sa basurang naglutang sa laot
kung makina'y maimbentong lubos
na sa ganyang problema'y sasagot

baka sa upos, may magawa pa
lalo na't binubuo ng hibla
barong ay mula hibla ng pinya
lubid ay sa hibla ng abaka

pag-isipan anong tamang solusyon
hibla ng upos, gawing sinturon?
sapatos, bag, ito sana'y tugon
upang laot di ito malulon

- gregoriovbituinjr.
07.02.2022