Biyernes, Hunyo 30, 2023

Sa huling araw ng Hunyo

SA HULING ARAW NG HUNYO

katapusan na ng buwan ng Hunyo
aba'y kalahating taon na tayo
kulang pa ba ang sweldo ng obrero
ngayon ba'y kontraktwal pa rin ang uso

at mareregular pa kaya sila
kung dupang pa rin ang kapitalista
kongreso'y tadtad pa ba ng buwaya
trapo'y nang-uuto pa ba ng masa

uso pa rin ang kontraktwalisasyon
kapitalista'y sa ganyan nagumon
sa maralita'y panay ang ebiksyon
at nagpapatuloy ang demolisyon

mga bundat pa rin ang nasa tuktok
habang dalita'y lagi pa ring lugmok
sa kahirapang abot na sa rurok
ah, palitan na ang sistemang bulok

dapat walang pribadong ari't yaman
na dahilan ng laksang kahirapan
dapat walang mahirap o mayaman
dapat pantay ang lahat sa lipunan

dapat magkaisa ang manggagawa
bilang uri, kasama na ang dukha
dapat na sila'y magkaisang diwa
upang bagong mundo'y buuing sadya

- gregoriovbituinjr.
06.30.2023

Huwebes, Hunyo 29, 2023

Sa ika-10 anibersaryo ng aking tatô

SA IKA-10 ANIBERSARYO NG AKING TATÔ

"Always Somewhere" ang tanging nakasulat
na tatô sa kaliwa kong balikat
sandekada nang naukit sa balat
kasama sa pagkatha't pagmumulat

nagunita ko kung kailan iyon
Hunyo Bente Nuwebe'y petsa niyon
na kapara ang sukat ng balisong
ang tatô ko'y sampung taon na ngayon

mula sa pamagat ng isang kanta
na ang liriko'y kahali-halina
"I'll be back to love you again" ang isa
at "Always somewhere, miss you where I've been" pa

sa isang kasama ipinatatô
dinisenyo kong may ukit na puso
marahil tanda ng aking pagsuyo
"I'll be back" upang pagsinta'y mabuo

"Always somewhere", maraming napuntahan
may Climate Walk na mahabang lakaran
mula sa Luneta hanggang Tacloban
at Paris, Thailand, Tsina, Burma, Japan

naging laman din ng maraming rali
sa lansangan, bangketa, tabi-tabi
sa maraming isyu'y di mapakali
pagkat tibak na Spartan, ang sabi

bagamat malabo na kung tingnan mo
ay di ko buburahin ang tatô ko
kaakibat na nito'y pagkatao
dahil manlalakbay akong totoo

- gregoriovbituinjr.
06.29.2023

Kwento - Ang Larawan

MAIKLING KWENTO
ni Gregorio V. Bituin Jr.

ANG LARAWAN

“Natuwa ako sa larawang aking nakita. Nakapagmumulat talaga. Magaling ang nagpinta niyon. Para bang tulad din nating aktibistang naghahangad ng pagbabago sa lipunan.” Ito ang sabi ni Igme kay Isay.

“Bakit? Saan ka ba nagpunta? Nakunan mo ba ng litrato sa selpon mo?” Sagot naman ni Isay. “Tingnan ko nga.”

Agad namang ipinakita ni Igme ang larawan sa kanyang asawa.

“Tingnan mo, Isay, hindi ba? Para bang iyan ang itinuro sa atin noon sa Aralin sa Kahirapan (ARAK), at sa Lunas sa Kahirapan, Landas sa Kaunlaran (LSK2) noong mga YS pa tayo. Kung paano ba nagpapasasa ang mga bundat na pulitiko at tusong negosyante sa pagsasamantala sa mga maliliit.” Pagpapatuloy ni Igme.

Maya-maya’y dumating ang kapitbahay nilang si Inggo na kolektibo rin nila noong mga estudyante pa sila.

“Ano na naman iyan, Igme. Para bang tungkol sa kasaysayan ang ibinibida mo ngayon, ah,” ani Inggo.

“Oo, pare. Nagandahan ako sa konsepto ng isang iginuhit na larawan na nakapaskil sa pader ng isang pagupitan. Nadaanan ko lang at nilitratuhan ko. Tingnan mo,” ang sabi naman ni Igme.

“Mapagmulat ang mensahe niyan, “sabi ni Inggo. “Matatapos na ang piging ng mga bundat na mayayaman, bukod sa mabulunan sila, ay kung titindig ang mga manggagawa’t maralitang matagal nang inaapi at pinagsasamantalahan ng naghaharing uri. Subalit kung titindig nga sila. Kung hindi sila tatayo, mangangalay lang sila at mapapagod sa pagsisilbi sa mga mayayamang nambabarat pa sa kanilang mga sahod.”

“Ibig sabihin niyan, pare,” sumabad si Isay, “kahit matatanda na tayo, hindi pa rin tapos ang ating gawain ng pagmumulat. Dapat patuloy tayong magmulat, at ipakita sa sambayanan na dapat silang manindigan at sama-samang kumilos kung nais nilang mabago ang kalagayan nila, at mabago ang sistemang umiiral.”

“Ibig sabihin ba niyan, babalik tayo sa kilusan, gayong mayroon na tayong naipanalong relokasyon at may sariling bahay?” Tanong ni Inggo.

“Ano pa nga ba,” si Isay uli. “Nang makita ko ang larawang iyan,  nabuhay muli ang nais kong tumulong upang magmulat at magpakilos. Hindi pa naman natin nakakamit ang lipunang asam natin.”

“Nakakagalit nga ang larawang iyan. Nakatukod ang likod ng mga manggagawa, magsasaka, at karaniwang tao sa hapag kainan ng mayayaman. Para silang mga paa ng lamesa.” Sabi ni Igme. “Inilalarawan lang niyan ang tunay na kalagayan nating mga maliliit. Kung ang larawang iyan ang muling magpapakilos sa atin sa katotohanan ng buhay at pagnanasang makamit ang isang lipunang makatao, lipunang walang pagsasamantala ng tao sa tao, aba’y magsikilos muli tayo. Kakausapin ko si Ka Kokoy upang makipagpulong  tayo sa Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), o sa Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP). Ano, sasama ba kayo?”

“Dati akong nasa Sanlakas,” ani Isay, “sasama ako sa plano ninyo.”

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Hunyo 16-30, 2023, pahina 18-19.

Martes, Hunyo 27, 2023

Huwag mong iwan sa initan ang magnifying lens

HUWAG MONG IWAN SA INITAN ANG MAGNIFYING LENS

huwag mong iwan sa initan ang magnifying glass
o magnifying lens kung ayaw mong masunugan ka
iyan ang payo ng matatanda't isip ay bukas
upang bahay at buhay ay maingatan tuwina

na pag natamaan ng araw ang ubod o gitna
ng magnifying lens at namuro sa isang bagay
tiyak na sisiklab iyon nang walang patumangga
na maaaring ikasunog ng buo mong bahay

ilang beses na bang ang sinding kandila'y naiwan
may namatay nang sa apoy, ang bahay ay natupok
kayraming nagkasunog dahil sa kapabayaan
sa balitang sunog, dapat ganito'y inaarok

upang di ito maulit o mangyari sa atin
kaya dapat makiramdam ka lagi sa paligid
dapat pamilya'y protektahan, ingatan, isipin
maging maagap, upang sa sunog ay di mabulid

- gregoriovbituinjr.
06.27.2023

Huwebes, Hunyo 22, 2023

Isang kaso ng OSAEC

ISANG KASO NG OSAEC

isa pang kaso ng OSAEC ang napabalita
Online Sexual Abuse and Exploitation of Children
sa sex video chat, ina'y ginamit ang mga bata
buti't ang nanay, ayon sa ulat, ay nahuli rin

upang magkapera lang, pinagsasamantalahan
ang mga anak, na katwiran, di naman nahipo
ang katawan ng anak kundi pinanood lamang
ganito ba'y tamang katwiran, nakasisiphayo

kayraming ikakaso sa nanay na siyang utak:
Anti-Online Abuse and Exploitation of Children Act,
ang Anti-Child Abuse Law, ang Cybercrime Prevention Act,
pati na Expanded Anti-Trafficking in Persons Act

dapat batid ng mamamayan ano ang OSAEC
ganitong krimen sa batas natin na'y natititik
parang halik ni Hudas ang sa anak binabalik
habang sa pera ng kostumer ay sabik na sabik

- gregoriovbituinjr.
06.22.2023

* mga ulat mula sa pahayagang Pang-Masa, Hunyo 22, 2023, p. 1-2, at Pilipino Star Ngayon, Hunyo 22, 2023, p. 1 at p. 8

Martes, Hunyo 13, 2023

Bahaw

BAHAW

kaning lamig ay sayang kung di kakainin
kaya bahaw itong aking aalmusalin
kamatis at tuyong hawot ang uulamin
madaling araw natulog kaya puyat din

tanghali nang bumangon dahil nauuhaw
pagkainom saka lang napansin ang bahaw
mamaya na lang ako bibili ng sitaw
o talbos ng kangkong o ng isdang inihaw

kayrami kasing gawain at tinitipa
sa kompyuter na kwento, sanaysay, o tula
at mga ulat sa samahang maralita
na dapat matapos sa panahong tinakda

sa ngayon kailangan ko munang sumubo
upang nararamdamang gutom ay maglaho
bagamat ulam lang ay kamatis at tuyo
ay mabubusog din konti man ang niluto

- gregoriovbituinjr.
06.13.2023

Lunes, Hunyo 12, 2023

Pagkatha

PAGKATHA

oo, katoto, patuloy akong susulat
ng anumang akdang nakapagsisiwalat
ng mga isyu ng masa upang magmulat
na sana balang araw ay maisaaklat

madalas magnilay, minsan lang magliwaliw
pagkatha'y adhikaing di ako bibitiw
na sa kinagiliwan ko'y di magmamaliw
kapara'y tinipong "Alikabok at Agiw"

tinatangka kong isang araw, isang tula
subalit madalas ay di ito magawa
minsan, pagkagising sa umaga'y tutula
habang ang mga alaga'y pinatutuka

kung tatanungin nila anong aking bisyo
ay malinaw sa kanila anong tugon ko:
tumunganga't nilay, magsulat sa kwaderno
di babae, alak, sugal, o sigarilyo

mamatamisin ko pang ang musa'y dalawin
o mga manggagawa't dukha'y bisitahin
mabatid ang mga isyung sumasalamin
sa lipunang kayraming api't hirap pa rin

- gregoriovbituinjr.
06.12.2023

Sa Araw ng Kalayaan

SA ARAW NG KALAYAAN

ang Araw ng Kalayaan sa atin ay pamana
ng mga ninunong kilala at hindi kilala,
ng mga bayaning dinarakila sa tuwina,
dahil laya ng bayan ay ipinaglaban nila

Araw ng Kalayaanmalaya nga ba ang bayan?
bakit dukha'y laksa-laksa? mayaman ay iilan
sa ngalan ng progreso'y sinira ang kalikasan
nagtayo nga ng tulay, bundok ay kinalbo naman

lumaya nga sa mga mananakop na banyaga
ngunit di sa burgesya't kapitalistang kuhila
di pa rin mabayarang tama ang lakas-paggawa
nayuyurakan pa rin ang karapatan ng dukha

may deklarasyon kaya may Araw ng Kalayaan
nariyan pa rin ang mapagsamantalang iilan
Liberty, Freedom, Independence pa ri'y ipaglaban!
hanggang kamtin ang asam na makataong lipunan!

- gregoriovbituinjr.
06.12.2023

Linggo, Hunyo 11, 2023

Mag-ingat sa tibani at/o tibari

MAG-INGAT SA TIBANI AT/O TIBARI

kumpara sa halibyong o fake news ay anong tindi
ng panlilinlang na gawain ng mga tibani
at/o tibari na sa panloloko nawiwili
katulad ng matamis magsalitang trapo't imbi

kapara'y langgam kung magsalita sila't mangako
upang boto nati'y makuha ng trapong hunyango
na pag nanalo na sila'y talagang napapako
sa matamis nilang salita masa'y nabubuslo

gagawin daw bente pesos ang isang kilong bigas
pabababain daw ang presyo ng kilong sibuyas
kalaban daw ng korapsyon at magiging parehas
sila daw ang dapat mahalal pagkat sila'y patas

buti pa ang tibalyaw pagkat totoong balita
at di halibyong o fake news na sadyang mapanira
sa Kartilya ng Katipunan mababasang sadya
yaong: "Sa taong may hiya, salita'y panunumpa."

tingnan na lang ang kahulugan nila ng progreso
gawin daw ang Kaliwa Dam nang magkatubig tayo
nagtatayo ng tulay kaya bundok ay kinalbo
lupa'y minina upang tao raw ay umasenso

kaya mag-ingat tayo laban sa mga tibani
at/o tibari, kumbaga layon nila'y mang-onse
upang kumita o mahalal, ganyan ang diskarte
pagkat gawain na nilang tao'y sinasalbahe

- gregoriovbituinjr.
06.11.2023

* nasaliksik mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1248

Sabado, Hunyo 10, 2023

Fourth, di last, Monday ng Hulyo ang SONA

FOURTH, DI LAST, MONDAY NG HULYO ANG SONA

di totoong every last Monday of July ang SONA
di iyon tulad ng laging sinasabi ng iba
lalo't maraming namamatay sa maling akala
sa batas, SONA'y every fourth Monday of July pala

kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan
ang gabay na aral sa pagsusuri sa lipunan
minsan ay may fifth Monday, di man madalas, ang buwan
lalo't Monday ay may twenty-nine, thirty o thirty-one

kaya ang SONA ay di laging last Monday ng July
minsan kailangan talaga itong matalakay
nagsusuri lamang tayo pagkat di mapalagay
pag may nagsasabing SONA ay last Monday ng July

ngayong taon nga, SONA'y tumapat ng bente-kwatro
gayong last Monday ng July ay petsa trenta'y uno
dito pa lang ay kita na natin anong totoo
every fourth Monday ng July ang SONA ng Pangulo

kaya dapat paghandaan ang malaking pagkilos
upang ipabatid ang isyu ng obrero't kapos
kung paano bang kahirapan nila'y matatapos
mga panawagan nati'y maunawa'y tumagos

- gregoriovbituinjr.
06.10.2023

Biyernes, Hunyo 9, 2023

Libro't tsesbord ang sangkalan sa pagtuturnilyo

LIBRO'T TSESBORD ANG SANGKALAN SA PAGTUTURNILYO

wala nang makitang sangkalan ng patungang tabla
upang pagpantayin ang butas na sadyang nakamarka
para sa bookshelf upang maturnilyuhan talaga
kundi tsesbord at librong isa-isa kong kinuha

maraming salamat sa mga gamit kong nagkalat
na animo'y nagboluntaryong tumulong nga't sukat
diksyunaryo, aklat ng kwento, nobela't alamat
trabaho'y dumali, nag-iisa man akong pangkat

marahil, ginagawa ko'y alam ng mga libro
at ng tsesbord na sa bookshelf sila'y ilalagay ko
upang maging permanenteng tahanan nila ito
kaya tinulungan na ako sa pagtuturnilyo

kayraming karakter na naiisip ang makata
upang maisama sa mga kakathaing akda
salamat sa kanila't pagtulong nila'y dakila
maya-maya lang bookshelf ay mayayari nang sadya

mamayang gabi'y makakatulog silang mahimbing
o habang ako'y himbing, naglalaro sila't gising
bookshelf na tahanan nila'y nanamnaming magaling
pagkat naisalansan sila't di na marurusing

- gregoriovbituinjr.
06.09.2023

* mapapanood ang bidyo sa: https://fb.watch/l2Pctqv_Se/

Pagtuturnilyo ng bookshelf

PAGTUTURNILYO NG BOOKSHELF

bumili ng bookshelf si misis upang may lagayan
ako ng mga aklat na doon isasalansan
upang madaling dalhin ay binaklas sa bilihan
sa bahay, binuo kong muli ang bookshelf na iyan

may padron o pattern sa papel na susundan doon
una munang tinurnilyo ang pinakapundasyon
isusunod ang patungan ng mga libro roon
ay, parang ako'y karpinterong ginagawa iyon

maya-maya lang, buong bookshelf ay matatapos na
basta sundan ang padron sa papel, madali pala
di pa manwal ang screwdriver, pindutin lang siya
at agad magtuturnilyo na siya nang mag-isa

makabagong teknolohiya ngayon ang ginamit
kaya naman aking pulso't kamay ay di sumakit
pagkatapos nito'y iinom ng kapeng mainit
at isalansan ang mga binabasang malimit

- gregoriovbituinjr.
06.09.2023

* mapapanood ang bidyo sa: https://fb.watch/l2yo5BquAz/

Huwebes, Hunyo 8, 2023

Sa sama-samang pagkilos magtatagumpay

SA SAMA-SAMANG PAGKILOS MAGTATAGUMPAY

di ako naghihintay sa sinumang manunubos
na di darating, laksa-laksa ang naghihikahos
na obrero't masang patuloy na binubusabos
katubusan nila'y mula sama-samang pagkilos

sagipin ang uri mula sa pagsasamantala
ng uring kapitalista, elitista, burgesya
mamatay man ako'y may patuloy na mag-aalsa
hangga't may tusong mang-aapi't bulok ang sistema

walang Superman, Batman, Robin, o iisang tao
ang tutubos sa aping uri kundi kolektibo
nilang pagkilos upang pangarap ay ipanalo
maitayo ang asam na lipunang makatao

O, manggagawa't dukha, ngayon ang tamang panahon
upang magkaisang iguhit sa historya ngayon
ang pagbaka't maipagwagi ang lipunang layon
pag watak-watak tayo'y di natin kakamtin iyon

huwag umasa sa manunubos na di darating
na may mahikang lahat tayo'y biglang sasagipin
tanging asahan ay sama-samang pagkilos natin
bilang uri upang makataong sistema'y kamtin

- gregoriovbituinjr.
06.08.2023

Pangarap

PANGARAP

oo, pinangarap ko ring gumanda yaring buhay
ngunit di pansarili kundi panlahatang tunay
uring manggagawa't dukha'y giginhawa ng sabay
dahil bulok na sistema'y nabaon na sa hukay

yaman sa mundo'y aanhin kung mamamatay ka rin
buti nang may pinaglalaban kang prinsipyong angkin
punong-puno man ng sakripisyo'y may adhikain
upang lipunang makatao'y maitayo natin

at pagka gayon, alam mong nasa landas kang wasto
sayang lamang kung mayaman kang lagi sa kasino
sayang ang buhay kung nagdodroga lang o may bisyo
minsan ka lang mabuhay, kaya tumpak na'y gawin mo

aanhin mo ang magandang buhay kung nangmamata
ng dukha, at sa kapwa tao'y nagsasamantala
gusto mong pulos sarap? ay, sige lang, sumige ka
habang kami'y patuloy sa paghanap ng hustisya

ako'y isinilang na di para lang sa sarili
kundi para sa uri't bayan ay makapagsilbi
ako'y aktibistang Spartan na di mapakali
sa pag-iral ng pagsasamantala't pang-aapi

kaya huwag mong hanapin sa akin ang di ako
o ako'y iuugit mo sa nais mong modelo
tanggapin mong aktibista akong taas-kamao
pagkat ako na'y ganyan, ako iyan, iyan ako

- gregoriovbituinjr.
06.08.2023

Miyerkules, Hunyo 7, 2023

Mabuhay ang mga migranteng manggagawa!

MABUHAY ANG MGA MIGRANTENG MANGGAGAWA!

tinaguriang bayani dahil nagsakripisyo
pamilya'y iniwanan upang makapagtrabaho
ng kung ilang taon sa malayong bansa dumayo
kahit na ma-homesick ay nagsisikap umasenso

nangibang-bayan na't kulang ang trabaho sa bansa
kayraming nilang nagtrabaho para sa banyaga
sa maraming bayan sa kanluran, timog, hilaga
habang iniwanang tiwangwang ang tigang na lupa

huwag lang sa illegal recruiter ay magpaloko
ibinenta ang kalabaw upang ipambayad mo
sa samutsaring papeles o mga dokumento
dito pa lang, nagsakripisyo na silang totoo

lumipat ng lugar nang makapagtrabaho roon
o kaya'y upang sila'y manirahan na rin doon
magandang bukas ang hinahanap ng mga iyon
kaginhawahan ng pamilya ang kanilang layon

oo, magandang buhay ang malimit sinasabi
na marahil di maranasan sa bansang sarili
kaya ang mga migrante ba'y ating masisisi
kung sa ibang bansa na'y naakit sila't pumirmi

pumirmi nang pansamantala o panghabambuhay
pasiya nila iyang di mapipigilang tunay
O, migrante, kami po'y taospusong nagpupugay!
sana, sakripisyo ninyo'y magbunga ng tagumpay!

- gregoriovbituinjr.
06.07.2023

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 7, 2023, pahina 5

Tarang magkape

TARANG MAGKAPE

kaysarap ng tulog ng nakaraang gabi
kaya paggising ngayong umaga'y nagkape
sa dadaluhang pulong ay magiging busy
upang sa obrero't masa'y makapagsilbi

tarang magkape, kumukulo na ang tubig
SULONG patungo sa gawaing kapitbisig
BANGON at sa anumang problema'y tumindig
KAYA MO 'YAN! sa ating kapwa'y bukambibig

magbahaginan ng kinaharap na isyu
suriin ang lipunan paano tumakbo
at magkaisa sa tinanganang prinsipyo
magsikilos tungong lipunang makatao

pagkunutan ng noo ang ating problema
pag-usapan paano kamtin ang hustisya
at pakikipagkapwa'y bigyan ng halaga
habang mainit ang tubig, magkape muna

- gregoriovbituinjr.
06.07.2023

Lunes, Hunyo 5, 2023

Ngayong World Environment Day 2023

NGAYONG WORLD ENVIRONMENT DAY 2023

sa harap ng D.E.N.R, walang nagpo-protesta
nang magtungo ako ng ikasampu ng umaga
kaya pala walang imbitasyon akong nakita
dahil kaya administrasyong ito'y naiiba?

di ba katulad ng nakaraang administrasyon
aba'y kabi-kabila ang mga pagkilos noon
sadyang naghanap ako ng masasamahan ngayon
upang maibulalas ang sa diwa'y mga tanong:

bakit ba progreso'y mapanira ng kalikasan?
kaya raw nagmimina ay para sa kaunlaran
kinalbo ang gubat at pinatag ang kabundukan
iyan ba ang development? progreso nga ba iyan?

matindi na ang pananalasa ng microplastic
sa paligid-ligid, na sa laot pa'y nagsumiksik
di sapat ang paggawa ng ekobrik at yosibrik
upang malutas ang suliraning kahindik-hindik

ngayong World Environment Day, ating alalahanin
sa pagkasira ng kalikasan, anong gagawin
meron nang Right to a Healthy Environment ang U.N.
Rights of Nature pa'y dapat ding maitaguyod natin

mabuhay ang mga nangangalagang katutubo
sa kagubatan, kabundukan, upang di maglaho
mabuhay yaong nakikibakang di humihinto
upang kapaligira'y alagaa't mapalago

- gregoriovbituinjr.
06.05.2023