Pagsusunog ng kilay

PAGSUSUNOG NG KILAY

"The first duty of a revolutionary is to be educated." ~ Che Guevara

nagsusunog pa rin nitong kilay

upang pagsusuri ko'y humusay

maraming inaaral na tunay

samutsaring paksang naninilay

di lang sa eskwela makukuha

ang mga natutunan ng masa

ang dunong at pag-aanalisa

ay sa paligid din makikita

tayo'y magbasa ng dyaryo't aklat

kayraming isyung mahahalungkat

na makatutulong din ng sukat

upang mahasa't makapagmulat

ika nga, una nating tungkulin

ay matuto ng laksang aralin

lalo't sistema'y nais baguhin

nang lipunang makatao'y kamtin

- gregoriovbituinjr.

09.30.2024

Diwa't salita

DIWA'T SALITA

"Thoughts are the gun. Words are the bullets." ~ tatak mula sa isang tshirt

sa pagkatha ng kwento o tula

dapat malay sa diwa't salita

ugnayan ng dalawang adhika'y

paano ginagamit ng tama

mula sa kasabihang masiste

kaisipan ang tangan mong riple

salita naman ang punglo dine

ang diwa't salita ang mensahe

sa pag-akda ng tula o kwento

nobela, o sanaysay man ito

diwa't salita'y gamiting wasto

nang may kapayapaan sa mundo

ang bumuo ng sibilisasyon

ay diwa't salita ng kahapon

na nagagamit pa hanggang ngayon

at mga sunod pang henerasyon

- gregoriovbituinjr.

09.29.2024

Mula sinapupunan hanggang hukay

MULA SINAPUPUNAN HANGGANG HUKAY

sa aking ugat ay nananalaytay

ang dugong bayani ngunit may lumbay

dapat na mayroong pagkakapantay

mula sinapupunan hanggang hukay

kaya patuloy kaming nangangarap

ng isang sistemang di mapagpanggap

kundi lipunang walang naghihirap

pagkat ginhawa na'y danas nang ganap

kaibigan, maaari ba nating

sabay-sabay na ito'y pangarapin

ang pagsasamantala'y gagapiin

at lipunang may hustisya'y kakamtin

kaya ipaglaban nating totoo

maitayo'y lipunang makatao

may pagkakapantay-pantay ang tao

at walang sinumang api sa mundo

- gregoriovbituinjr.

09.26.2024

Papogi lang ang mga trapo

PAPOGI LANG ANG MGA TRAPO

ibinulgar ng Mambubulgar ang katotohanan

na ibinotong mga artista'y papogi lamang

na di makapagserbisyo ng matino sa bayan

ika nga ng sambayanan, sila'y hanggang porma lang

marami nga raw namamatay sa akala, di ba?

akala ng masa, gaganda na ang buhay nila

dahil binoto'y idolo nilang bida't artista

ngayon, tanong niya: "Ba't puro papogi lang sila?"

pinakitang nagdarasal ang masa sa litrato

na sinisisi'y mga artistang kanyang idolo

sumagot naman ang langit sa mahirap na ito:

"Iyan ang napapala ng bobotanteng tulad mo!"

walang pinag-iba sa dinastiyang pulitikal

na ilang henerasyon nang naupo nang kaytagal

na lugar ay hinahawakan ng kamay na bakal

subalit pag-unlad ng buhay ng masa'y kaybagal

tama na ang pamumuno ng mga naghahari

palitan na ang bulok na sistema, hari't pari

dapat tayong magkaisa sa diwang makauri

ilagay sa posisyon ay atin namang kauri

- gregoriovbituinjr.

09.23.2024

* komiks mula sa pahayagang Bulgar, Setyembre 23, 2024, pahina 4

Pera ng bayan

PERA NG BAYAN

paano ba dapat gamitin ang pera ng bayan?

dapat batid iyan ng sinumang nanunungkulan

dahil sila'y halal, ibinoto ng taumbayan

dapat sa kapakanang pangmasa ang katapatan

perang di dapat magamit sa sariling interes

kundi sa kapakanan ng maraming nagtitiis

sa hirap dahil sa kapritso ng kuhila't burgis

na katiwaliang ginawa'y makailang beses

dapat pera ng bayan ay gamitin sa serbisyo

ngunit di sa kapakanan ng tusong pulitiko

di para sa dinastiyang pulitikal at trapo

at lalo na, serbisyo'y di dapat ninenegosyo

kayraming corrupt na pera ng bayan ay inumit

iba'y ginagamit upang sila'y iboto ulit

dapat batid nilang iulat paano nagamit

ang pera ng bayan, gaano man iyon kaliit

ah, wala tayong kakampihan sa sinumang paksyon

ng naghaharing uri, kampon man niya o niyon

maging tapat lang ang halal sa sinumpaang misyon

ay makatitiyak ng suporta sinuman iyon

- gregoriovbituinjr.

09.23.2024

* ulat at litrato mula sa People's Journal Tonight, Setyembre 23, 2024

Salin ng First Quarter Storm: Unang Sigwa ng Sangkapat o Sigwa ng Unang Sangkapat?

SALIN NG FIRST QUARTER STORM: UNANG SIGWA NG SANGKAPAT O SIGWA NG UNANG SANGKAPAT?

Munting pagninilay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nitong ikalimampu't dalawang anibersaryo ng batas militar ay dumalo ang inyong lingkod sa paggunita sa araw na ito sa isang aktibidad sa Bantayog ng mga Bayani. May aktibidad sa awditoryum na puno ng maraming tao.

Mataman akong nakinig sa mga nagsalita. Narinig ko sa isang tagapagsalita ang "Unang Sigwa ng Sangkapat" na siyang pagkakasalin o translasyon umano ng First Quarter Storm. Dalawang beses niya itong inulit, at isinulat ko agad ito sa munti kong kwaderno. Bakasakaling magamit ko sa sanaysay, tula at iba pang sulatin.

Subalit napaisip din ako. "Unang Sigwa ng Sangkapat" nga ba ang totoong salin ng First Quarter Storm? O baka naman Sigwa ng Unang Sangkapat, na siya kong palagay. Bakit kamo?

Sa "Unang Sigwa ng Sangkapat", ang noun o pangngalan ay Sangkapat o Quarter. Kung gayon, ang "Unang Sigwa" ang adjective o pang-uri.

Subalit pag ating sinuri ang pariralang First Quarter Storm, ang pangngalan o noun sa First Quarter Storm ay Storm, hindi Quarter. Kumbaga iyon ang pinakapaksa.

Anong klaseng storm iyon? First Quarter. Kaya ang First Quarter ang pang-uri o adjective ng Storm. Kaya dapat munang isalin ang First Quarter o Unang Sangkapat. 

Sa First Quarter naman, ang noun ay Quarter at ang adjective ay First.

Pag isinalin sa Ingles ang "Unang Sigwa ng Sangkapat" ay First Storm of Quarter, dahil ang Unang Sigwa ay First Storm.

Pag isinalin sa Filipino ang First Quarter ay Unang Sangkapat. Samakatuwid, ang salin ng First Quarter Storm ay Sigwa ng Unang Sangkapat, kung pagbabatayan ang balarilang Filipino. Hindi Unang Sangkapat Sigwa, lalong hindi rin Unang Sigwa ng Sangkapat.

ANG SALIN NG FQS

Sigwa ng Unang Sangkapat ang tamang salin

ng First Quarter Storm, salin para sa akin

kaya nga hindi Unang Sigwa ng Sangkapat

dahil First Storm of Quarter ang masisipat

tingnan natin ang pagkakapwesto ng Storm

makikitang siya'y noun o pangngalan doon

habang First Quarter ay adjective o pang-uri

ng Storm, pag iyong sinipat at sinuri

kung may nagkamali man ay maitatama

lalo't salin ng First Storm ay Unang Sigwa

sa pwestuhan, adjective ang First, noun ang Quarter

at Unang Sangkapat ang salin ng First Quarter

tagapagsalita'y buong nirerespeto

subalit sana'y matanggap ang pagwawasto

paumanhin, sana'y di ako nakasakit

ng damdamin, ngunit wastong salin ay giit

09.21.2024

Maibabalik nga ba ang kahapon?

MAIBABALIK NGA BA ANG KAHAPON?

may dalawang kahulugan ang katanungang iyon

umaasang maibabalik pa ang dating buhay

o huwag nang ibalik ang mga nangyari noon

kung saan panahong iyon ay kayraming namatay

ibalik ang dati na ang mga mahal sa buhay

ay di pa nabiktima ng buhong na diktadura

upang di natin dinaranas ang kaytinding lumbay

may desaparesido at bulok pa ang sistema

"Batas Militar, Parang Pamilyar", iyan ang tema

ng paggunita sa naganap na marsyalo noon

"Bagong Lipunan, Bagong Pilipinas", anong iba?

kaya "Never Again, Never Forget" ay ating misyon

huwag na nating ibalik ang kahapong kaytindi

na mismong diktadura'y halimaw sa mamamayan

nabiktima't humihiyaw ng hustisya'y kayrami

sapilitang iwinala'y di pa natatagpuan

ibabalik ba ang kahapong walang diktadura?

bakasakaling buhay pa ang ating minamahal...

"Never Again, Never Forget", halina't magkaisa

nangyari noon ay paghanguan natin ng aral

- gregoriovbituinjr.

09.21.2024

* ang bidyo ay kuha ng makatang gala sa paggunita sa ikalimampu't dalawang anibersaryo ng batas militar, sa pangunguna ng Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA), sa Bantayog ng mga Bayani, Setyembre 21, 2024

* inawit ng Soulful Band ang awiting Pana-Panahon ni Noel Cabangon, at sumabay naman sa pag-awit ang mga dumalo sa pagtitipon

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/uKuFUPiNZ6/ 

Paglutang ng saksi

PAGLUTANG NG SAKSI

sa komiks na Bugoy ni Mang Nilo

sa dyaryong P.M. mababasa mo

ang usapan ng dalawang pulis

hinggil sa paglutang daw ng witness

tanong: nahan ang witness sa krimen

sabi mo, lumutang na ang witness

sagot sa kanya'y ikauuntog

lumutang na ang saksi... sa ilog

nabiktima ng 'salvage' ang saksi

biktima ng sinumang salbahe

komiks iyon na dapat patawa

nabanggit ay kawalang hustisya

ang pinaslang na saksi sa krimen

na sa korte marahil aamin

ngunit saksi'y inunahang sadya

ng mga salbaheng gumagala

akala mo'y tatawa ka sa joke?

binunyag pala'y gawaing bugok

may malagim na katotohanang

ang hinihiyaw ay katarungan

- gregoriovbituinjr.

09.21.2024

* komiks mula sa pahayagang Pang-Masa, Setyembre 20, 2024, pahina 7

Astang Diyos?

ASTANG DIYOS?

pag mga batang babae ay kanya raw ginalaw

ay di siya kundi Diyos sa kanila'y gumalaw

nagbabanta ang "angel of death" pag sila'y tumutol

ang gawaing ganito'y paano ba mapuputol?

kaytinding sinabi ni Senadora Hontiveros

sa suspek na panginoon, "Huwag kang astang Diyos!"

dahil krimen ng pastor ay krimen sa sambayanan

"People of the Philippines versus" suspek na pangalan

paano ba lalabanan ang "appointed son of God"

lalo na't kayrami pa nitong kabig at alagad

sana'y mapatunayan ang mga krimen ng suspek

mabigyang hustisya ang kinulapulan ng putik

pati ba Diyos ay ginagamit sa panghahalay?

ng mga batang babaeng walang kamalay-malay

ang mag-astang Diyos sa bayan ay talagang dagok

sa krimeng gawa sa kulungan ay dapat mapasok

- gregoriovbituinjr.

09.15.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Abante, Setyembre 15, 2024, headline at pahina 2

Sa ikatatlumpu't isang anibersaryo ng BMP

SA IKA-31 ANIBERSARYO NG BMP

bumabating taospuso't taas-kamao

sa ikatatlumpu't isang anibersaryo

ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino

tuloy ang laban, kasama, mabuhay kayo!

magpatuloy tayo sa misyon at adhika

na pagkaisahin ang uring manggagawa

kumikilos tayo sa layuning dakila

na bulok na sistema'y wakasan nang sadya

pangarap na sistema'y walang hari't pari

walang tusong kapitalista't naghahari

di na iiral ang pribadong pag-aari

na dahilan ng pagkaapi nitong uri

sulong, itayo ang sosyalistang lipunan

na walang elitista't burgesyang gahaman

lipunang walang pinagsasamantalahan

at umiiral sa bansa ang katarungan

- gregoriovbituinjr.

09.14.2024

Pagbaka sa kaplastikan

PAGBAKA SA KAPLASTIKAN

tadtad ng plastik sa basurahan

sa kalupaan, sa karagatan

ngunit tadtad din ng kaplastikan

sa pulitika't pamahalaan

kinain ng isda'y microplastic

na sa tiyan nila'y sumisiksik

mata kaya natin ay tumirik

pag kinain ang isdang may plastik?

kayraming kaplastikan sa mundo

na di pa malutas ng gobyerno

kayraming plastik na trapo't tuso

plastik ba ang lilipol sa tao?

tara nang maghanap ng solusyon

sa kaplastikan ba'y anong tugon?

- gregoriovbituinjr.

09.13.2024

'Mambubudol'

'MAMBUBUDOL'

kaytindi ng sinabi / o ito na'y paratang?

'mambubudol' daw siya, / sabi ng mambabatas

na umano sa kapwa'y / talagang mapanlamang

ang mambubudol kasi / ay di pumaparehas

balbal iyong salita / sa gawang panloloko

o kapwa'y dinadaya / ng may tusong hangarin

parang budol-budol gang / na isang sindikato

kapwa'y pagkaperahan / ang kanilang layunin

iba ang budol-budol / doon sa akyat-bahay

dahil harap-harapan / ang panlilinlang nila

biktima'y walang tutol / na pera'y binibigay

sa mga nambobolang / di talaga kilala 

ngunit kung isang tao'y / tawaging 'mambubudol'

kahit sa pulitika, / dignidad na'y nasira

krimen iyong kumpara / sa hayop ay masahol

sariling pagkatao'y / sadyang kasumpa-sumpa

- gregoriovbituinjr.

09.12.2024

* ulat at litrato mula sa headline at pahina 2 ng pahayagang People's Journal Tonight, Setyembre 11, 2024

Ano raw propesyon ko?

ANO RAW PROPESYON KO?

nag-fill up the form ako doon sa dentista

subalit natigilan ako sa tanong na -

profession: inhinyero, doktor, abogado

empleyado, guro, hardinero, bumbero

architect, baker, chief executive officer

accountant, art director, chef, civil engineer

tanong ni Leonidas, "what is your profession?"

"Ahu! Ahu!" tatlong daang kawal tumugon 

nais ko lang namang magpapasta ng ngipin

pagsagot sa form ay akin pang iisipin

doon sa others, ang naisagot ko na lang

ay writer, imbes na aktibistang Spartan

ano nga bang propesyon ko? full time activist

di engineer, actor, chef, o data analyst

pastahan kaya ako pag iyon ang sagot?

o pag nagsabi ng totoo'y malalagot?

- gregoriovbituinjr.

09.10.2024

Nasaan na ang kabika?

NASAAN NA ANG KABIKA?

hinahanap ko ang kabika ng tsinelas

ngunit di mahagilap saan napapunta

binti ko na'y namimitig at naninigas

kabika ng tsinelas ay di pa makita

naalala ko tuloy ang kwento ni Rizal

nang kabika'y tinangay ng agos sa ilog

isa pa'y hinagis sa ilog nang magtagal

nang makakita'y may magkabikang masuot

hanap ang nawawalang kabika o partner

tulad ng asawa o sintang iniibig

pag nagkatampuhan, nasa kaninong poder?

tangan ang prinsipyo, kanino ba titindig?

madalas, hanap agad natin ang kabika

na kung saan-saan natin aapuhapin

parang pagsintang wagas, prinsipyong dakila

na ating kinakapa sa diwa't damdamin

- gregoriovbituinjr.

09.10.2024

Paralegal at laban ng dukha

PARALEGAL AT LABAN NG DUKHA

oo, inaamin ko, di ako magaling

halimbawa, sa paralegal na usapin

kayraming batas at butas ang aaralin

mga pasikot-sikot nito'y aalamin

anong mga nanalo at natalong kaso?

laban ng dukha'y paano maipanalo?

sa pamamagitan lang ba ng dokumento?

at nakapanghihikayat na argumento?

kung mga dukha'y tinaboy ng demolisyon

dahil walang dokumentong kanila iyon

sa papel pa lang, talo na, paano ngayon?

hahayaang parang dagang mataboy doon?

pera pa ng burgesya kapag naglabasan

pulis at hukuman ay baka masuhulan

mga walang-wala'y paano pa lalaban?

kundi kapitbisig ang tanging kasagutan

dapat mga dukha'y organisahing lubos

turuan bakit sistema'y dapat makalos

bakit lipunang ito'y di kampi sa kapos

at bigyang aral sa kolektibong pagkilos

minsan, di makukuha sa usaping legal

ang panalo laban sa burgesyang animal

panalo ng Sitio Mendez ay isang aral

sama-samang pagkilos, pagbawi ng dangal

- gregoriovbituinjr.

09.09.2024

Paglalaro ng block puzzle

PAGLALARO NG BLOCK PUZZLE

kaygaling ng app game na aking natagpuan

dahil nagbibigay sadya ng kasiyahan

paano ba ilagay sa wastong lagakan

ang mga korteng sadya mong pag-iisipan

kaygandang ehersisyo sa utak mong tunay

mapapasok ang ilan ngunit isa'y sablay

ang ipasok ang lahat ay isiping husay

pampalipas-oras din matapos dumighay

block puzzle ay palaisipang ninilayin

kumbaga sa problema, paano lutasin

habang nagpapahinga'y kaygandang laruin

ngunit pag di nalutas, huwag didibdibin

paano kotse'y iparada sa garahe

o gamit ikamada sa iskaparate

sa pagsalansan ay paano dumiskarte

tingni, sa block puzzle ay iyan ang mensahe

- gregoriovbituinjr.

09.08.2024

* litrato mula sa app game na BlockPuzzle

Kung ang buhay ay jigsaw puzzle

KUNG ANG BUHAY AY JIGSAW PUZZLE

kung buhay ay itutulad sa jigsaw puzzle

patuloy sa pag-ikot at di tumitigil

pagkat palaisipang walang makapigil

anong palagay mo't sa diwa'y umukilkil

kayraming salitang pinaikli't tinipil

ikumpara sa jigsaw puzzle, lahat tayo

ay binubuo rin ng maraming piraso

na pag binuo, lilitaw ay buong tao

na gumagawa, pinapakita'y talento

lalo't mahalaga'y ang pagpapakatao

kung nakikita lang sa piraso'y ang usli

at ang bawat piraso'y nagkabali-bali

ang ating sarili'y walang ibinahagi

ay, bawat piraso'y may puso, diwa't gawi

na pakikipagkapwa'y dapat manatili

jigsaw puzzle ay palaisipang may layon

tinutuklas natin ano ang tamang tugon

kung paano ba walang-wala'y magkaroon

habang nahaharap sa iba't ibang hamon

makakamit din natin ang wastong solusyon

- gregoriovbituinjr.

09.08.2024

* litrato mula sa app game na Zen Word

Nais ko'y kalayaan

NAIS KO'Y KALAYAAN

nais ko'y kalayaan

ng bayan, uri't masa

laban sa kaapihan

at pagsasamantala

ng kuhila, gahaman

at tiwaling burgesya

ang aming panawagan:

baguhin ang sistema

aming pinapangarap

ang paglaya ng tao

laban sa pagpapanggap

ng dinastiya't trapo

pinairal nang ganap

negosyo, di serbisyo

silang di nililingap

ang dalita't obrero

nais ko'y kalayaan

ng uring manggagawa

palayain ang bayan

lalo ang mga dukha

- gregoriovbituinjr.

09.07.2024

Pagbaka para sa alternatiba

PAGBAKA PARA SA ALTERNATIBA

tadtad na ng pagsasamantala

at laksang kaapihan ang masa

dahil din bulok na ang sistema

marapat lang may alternatiba

laksa-laksa ang nahihirapan

habang may bilyonaryong iilan

di lang ang kalaban ay dayuhan

kundi mga tusong kababayan

ugat ay pribadong pag-aari

kaya mapang-api'y nagwawagi

dapat ibagsak ang hari't pari

nang paghahari'y di manatili

dapat mayroong pagkakapantay

ng kalagayan ng ating buhay

walang mayaman o dukhang tunay

kundi nililingap tayong sabay

kaya sistema'y dapat baguhin

pagpapakatao'y pagyamanin

pakikipagkapwa'y pairalin

alternatibang sistema'y kamtin

- gregoriovbituinjr.

09.07.2024

Edgar Jopson

EDGAR JOPSON

(Setyembre 1, 1948 - Setyembre 21, 1982)

matanda si Dad ng pitong taon kay Edjop

trese anyos ako nang mapatay si Edjop

pareho kaming taga-Sampaloc, Maynila

napakabata ko noong siya'y mawala

anang ulat, siya'y binaril nang tumugis

ang kasama niya'y nakawalang mabilis

bata pa lang ay alam ko na iyang Jopson

di si Edjop, kundi groserya nila noon

minsan, sa Jopson supermarket sa Bustillos

kami ni ama namimili pagkatapos

naming magtungo sa simbahan ng Loreto

panahong nasa elementarya pa ako

tulad ni Edjop, ako'y naging aktibista

na animo'y sumusunod sa yapak niya

gawain ko'y magsulat, bumanat, magmulat

makauring prinsipyo'y ikalat sa lahat

Edgar Jopson, taaskamaong pagpupugay

dapat pangarap nati'y maipagtagumpay

asam na lipunang makatao'y matayo

at sa ipinaglalaban ay di susuko

- gregoriovbituinjr.

09.02.2024

* ang litrato ay selfie ng makatang gala sa loob ng Bantayog ng mga Bayani, ilang taon na ang nakararaan

Ang mithi

ANG MITHI

nais kong mamatay na pulahan, ginoo

isa iyang adhikaing tinataglay ko

tibak na nagsisilbi sa dukha't obrero

tibak na nagtataguyod ng sosyalismo

pinag-aralan ko't yakap ang simulain

ng mga bayani sa kasaysayan natin

patuloy kong tutuparin ang adhikain

upang lipunang pangarap ay ating kamtin

itanim natin sa matabang lupa'y binhi

ng rebolusyon laban sa sistemang ngiwi

na nagdulot ng pagkaapi't pagkasawi

ng mga nakikibaka para sa uri

ang buhay at panahon natin na'y ginugol

laban sa sistemang kaybulok at masahol

kaya sa pagsasamantala tayo'y tutol

ating mga kauri'y dapat ipagtanggol

- gregoriovbituinjr.

09.01.2024

* litrato mula sa app game na Zen Word