Manggagawa't maralita sa Mayo Uno

MANGGAGAWA'T MARALITA SA MAYO UNO

handa rin ang maralitang samahan ang obrero

sa Daigdigang Araw ng Paggawa, Mayo Uno

sapagkat sila'y magkauri sa lipunang ito

silang pawang mga walang pag-aaring pribado

mabuhay ang uring manggagawa at maralita

magkasamang naninindigan upang makalaya

mula sa pang-aapi't pagsasamantalang sadya

ng uring burgesya, ng kapitalista't kuhila

ang mga bituka nila'y tunay na magkarugtong

kaya magkasangga sa labanan, di umuurong

prinsipyo'y tinatanganan kahit saan humantong

binabaka, ani Balagtas, ang kutya't linggatong

tara, sa Mayo Uno'y halinang magkapitbisig

at ating iparinig ang nagkakaisang tinig

ng manggagawa, na kapitalismo'y inuusig

alam nating marami riyan ang handang makinig

- gregoriovbituinjr.04.30.2021

Hirit sa huling araw ng Buwan ng Panitikan

HIRIT SA HULING ARAW NG BUWAN NG PANITIKAN

sa Buwan ng Panitikan, tayo nga'y naging saksi

sa dalawang linggong lockdown na sa atin nangyari

sumulpot din ang Maginhawa community pantry

hanggang ginaya ng iba kaya ito dumami

ang buwan ng Abril ay talagang masalimuot

lalo't community pantry'y kayganda ng dinulot

kahit tinawag na ignorante ng punong buktot

ang nagpasimula nito'y huwag tayong matakot

kaya bilang pagtatanggol, kayrami kong kinatha

at binigkis ang mga salita sa kwento't tula

habang nagsasaliksik ng mga isyu't balita

upang sumalamin sa mga kinakathang akda

ang hirit ko'y suportahan ang community pantry

kahit saan man tayo naroroong community

sapagkat pagbabayanihan ay di ignorante

na tulad ng patutsada ng pangulong salbahe

kaisa ako upang panitika'y paunlarin

habang sinusulong ang pagbabayanihan natin

dapat mga mangingisda'y suportahan din natin

pati na magsasakang lumilikha ng pagkain

kaya sa huling araw ng Buwan ng Panitikan

at bisperas ng Mayo Uno sa sandaigdigan

hirit ko'y ituloy natin ang pagbabayanihan,

pagbibigayan, pagdadamayan, pagtutulungan

- gregoriovbituinjr.04.30.2021

* Ang Abril ay Buwan ng Panitikang Filipino, sa bisa ng Proklamasyon Blg. 968, s. 2015

Pagpupugay sa bayaning midwife

PAGPUPUGAY SA BAYANING MIDWIFE

Lea Barro Blacer, ngalan ng midwife na bayani

sinaklolohan ang inang nanganak sa kalsada

kapuri-puri ang ginawa, maraming sumaksi

tinulungan din ang sanggol na di na humihinga

pinalo raw sa puwit, at maya-maya'y umuha

hanggang ang mag-ina'y itinakbo na sa ospital

buti't nasaklolohan agad, ayon sa balita

kundi baka lumala ang nangyari kung magtagal

maraming salamat, Lea Barro Blacer, sa iyo

na dapat lamang gawin sa ganoong pangyayari

salamat, tinupad mo ang tungKulin at misyon mo

tunay na widwife na sa kapwa't bayan ay nagsilbi

ang bayaning midwife ay nakapagligtas ng buhay

maraming salamat, sa kanya kami'y nagpupugay!

- gregoriovbituinjr.

Mabuhay ka, kasama

MABUHAY KA, KASAMA

mabuhay ka, kasama, kami'y saludo sa iyo

dahil sa kusa mong pagtulong sa uring obrero

lalo na sa paghahanda para sa Mayo Uno

nariyan kang kasamang nakikibakang totoo

nagtanong ka kung bakit may mahirap at mayaman

bakit may inaapi't pinagsasamantalahan

hanggang kasama sa iyo'y nagpaliwanag naman

hanggang laban ng obrero'y atin nang sinamahan

maraming salamat, kasama, maraming salamat

at katuwang ka namin sa gawaing pagmumulat

kasamang tunay, kaagapay, sa yaman ma'y salat

upang asam na pagbabago'y masagawang sukat

taas-kamaong nagpupugay sa iyo, kasama

sana tulad mong nakakaunawa'y dumami pa

sama-samang sumulong at baguhin ang sistema

upang makataong lipunan ay kamtin talaga

- gregoriovbituinjr.

Soneto para sa Mayo Uno 2021

SONETO PARA SA MAYO UNO 2021

kaisa ang obrero di lang tuwing Mayo Uno

kundi sa araw-araw na pakikibaka nito

upang itayo ang isang lipunang makatao

habang tangan ang kanilang layunin at prinsipyo

ako'y maralita mang sakbibi ng karukhaan

ay laging nagsisikap para sa prinsipyong tangan

kasama ng uring manggagawang naninindigan

tungo sa inaasam na makataong lipunan

mabuhay ang manggagawa, hukbong mapagpalaya

lantay ang paninindigan, dumaan man ang sigwa

naririto kaming nakikibaka't laging handa

upang pagkaisahin ang bayan at manggagawa

at sa Mayo Uno, susumpa muling maging tapat

sa prinsipyo't patuloy na gawaing pagmumulat

- gregoriovbituinjr.04.30.21

Hindi ignorante ang nasa community pantry

HINDI IGNORANTE ANG NASA COMMUNITY PANTRY

puso'y naghihimagsik sa sinabi ni Duterte

na nasa community pantry'y pawang ignorante

ngunit kabu-angan niya'y atin bang masisisi

pangulong di na alam kung anong makabubuti

di na malaman kung saan kukuha ng ayuda

nadamang community pantry'y sumapaw sa kanya

di na maaming palpak ang pamamahala niya

ah, pinagpapasensyahan na lang siya ng masa

datapwat pinagtanggol ng masa ang bayanihan

community pantry'y pagdadamayan at tulungan

nagsisulputan dahil palpak ang pamahalaan

kaya kusang nagsikilos ang mga mamamayan

sa ayuda'y ubos na raw ang pondo ng gobyerno

pero sa N.T.F.-ElCac, bilyon-bilyon ang pondo

nariyang mahigit labingsiyam na bilyong piso

na dapat pondong ito'y gawing ayuda sa tao

nakakalungkot, ani Patreng, sa isang panayam

na mismong pangulo ng bansa pa ang nang-uuyam

sa bayaniha't pagdadamayan ng mamamayan

ngunit binabalewala lang ng pangulong bu-ang

pinagpapasensyahan na lang natin si Duterte

sa kanyang pagbabatikos sa community pantry

binabalewala siya't magtatapos na kasi

ang rehimeng itong turing sa masa'y ignorante

dahil kung tayo'y mapipikon, bubugso ang galit

patatalsikin si Duterteng nawalan ng bait

at makataong lipunan na'y ating igigiit

at matitinong pinuno ang ating ipapalit

- gregoriovbituinjr.

Benepisyaryong planted?

BENEPISYARYONG PLANTED?

di naman magsasaka

ngunit sanay sa planted

ganito ba talaga?

ano bang ating batid?

anong tingin sa masa?

na utak ay makitid?

para bang ebidensya?

na di alam kung planted?

may pantry ang pulisya

benepisyaryo'y planted

community pantry ba?

ay isa nang balakid?

kung magtalaga sila

ng tinuring na planted

masa sa pantry nila

ba'y sa mali nabulid?

dapat litratuhan pa

pag natanggap ang hatid

na ayuda ang masa

patakarang di lingid

ito'y tanong lang muna

nais naming mabatid

bakit kailangan pa

tutulungan ay planted?

- gregoriovbituinjr.

Bagalan lang ang takbo

BAGALAN LANG ANG TAKBO

bagalan lang ang takbo, bagalan

nakapinta mismo sa lansangan

na paalala sa may sasakyan

upang aksidente'y maiwasan

SLOW DOWN: malaking nakapinta

lalo sa matao't may kurbada

na dapat lang sunding paalala

nitong tsuper na namamasada

di pa siksikan sa dyip o sa bus

nag-iingat sa coronavirus

mag-social distancing tayong lubos

nangyayari na'y kalunos-lunos

kayhirap kung sasakya'y mabangga

naaksidente'y kaawa-awa

o kaya'y may mabundol na bata

sa bilis ng takbo'y may nagluksa

magmaneho lamang ng mabagal

lalo na sa paliko't may kanal

baka pasahero na'y mangatal

kung patakbo'y parang patiwakal

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala habang nakasakay sa isang bus

Kwento: Ayuda

AYUDA

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr. 

Panahon iyon ng pandemya. Hindi makalabas ang mga tao. Kaya ang magkakapitbahay sa isang looban ay doon lang nagkakakwentuhan. Bawal lumabas ng looban, maliban sa mga tagabili ng makakain. Kung may pambili, o kung kukuha ng ayuda.

"Grabe na ang nangyayaring ito sa atin, ano? Aba’y hindi na tayo makapagtrabaho." Angal ni Mang Inggo. "Kailan ba tayo magkakaayuda? O sasagpangin na naman ng mga pulitiko ang mga ayudang para sa tao? O pipiliin lang ang kakampi nila’t ipamimigay lang ang ayuda sa tao nila?"

Napatingin si Mang Kulas, at agad nagpaliwanag. "Alam mo, pare, ayon sa right to good o karapatan sa pagkain, may dalawang dahilan lang daw upang mamigay ng pagkain ang pamahalaan sa kanyang mga mamamayan - pag may digmaan o pag may kalamidad. At ang pandemya ay nasa kategorya ng kalamidad, kaya dapat lang mamigay ng ayuda ang pamahalaan sa mamamayang di makalabas dahil sa lockdown."

Ipinaliwanag naman ni Mang Kulot, na isang manggagawang talaga namang palabasa, "Alam n'yo, ayon sa World Health Organization o WHO noon pang 2010, na pag sinabing pandemya, ito ang pandaigdigang paglaganap ng isang bagong sakit. Sa nakaraang sandaang taon, tatlong pandemya na ang nagdulot ng pinakamataas na bilang ng mga namatay. Nariyan ang Spanish Flu noong 1918-1920. Nasa tantiya'y 500 milyon katao ang nagkasakit nito at mga 50 milyon naman ang namatay. Ang tinaguriang H1N1 na virus ang dahilan ng pandemyang ito. Nariyan din ang AIDS o Acquired Immunodeficiency Syndrome mula pa 1981 hanggang sa kasalukuyan. Ang HIV o human immunodeficiency virus ang dahilan ng AIDS. Mula noong 1981, tantiyang nasa 35 milyon na ang namatay sa AIDS.”

"Grabe pala, ano?" Sabi ni Mang Igme.

Nagpatuloy si Mang Kulot, "Nariyan din ang Asian Flu mula 1956 hanggang 1958 kung saan dalawang milyon ang tinatantyang namatay. Nagmula naman ito sa H2N2 na virus. At ngayon nga ay itong COVID-19."

"Ang tanong, nakatanggap na ba kayo ng ayuda?" sabat ni Inggo. “Ika nga ni Kulas, karapatan natin ang magkaayuda lalo na’t nasa ganito tayong kalagayan. Lockdown, hindi makalabas, hindi makapagtrabaho, hindi makadiskarte, gutom ang pamilya.”

Balik na tanong ni Mang Pekto, “Nakalista ba kayo sa barangay?”

“Iyon lang. Di lang natin alam kung nakalista tayo sa barangay. Lalo na't hindi ko ibinoto ang mga nakaupo ngayon diyan.” Ani Igme. “Aba’y pulitika pa rin yata kahit sa ayuda, kahit nagugutom na ang pamilya ng masa. Hay, naku!”

Maya-maya’t may kumatok sa looban. Trabahador sa barangay. May ayuda raw. Kung sino daw ang nakalistang kukuha sa barangay ang siyang kukuha ng ayuda dahil bawal daw ang siksikan doon. Ibinilin pang magsuot ng facemask, face shueld, at mag-social distancing.

“Iyan na nga ba ang sinasabi ko.” Agad na himutok ni Igme.

“Papuntahin na natin si Kulas, siya naman ang itinalaga nating kukuha ng anumang ayuda. At pag nakuha na niya, e di, hatiin natin.” Ani Inggo.

“Bakit hindi nila ibahay-bahay, upang makakuha talaga ang bawat pamilya? Kahit na yaong hindi bumoto sa kanila? Baka pag nalamang di tayo bumoto sa kanila ay di nila tayo bigyan nhg ayuda?” Si Igme uli.

“Bakit? Ipapaalam mo ba? Saka ka na maghimutok, puntahan ko muna.” Ani Mang Kulas, “May limang pamilya tayo rito sa looban. Ako lang ang pupunta dahil kada looban ay isang kukuha. Dapat nga bawat pamilya, may kinatawan. Sige, puntahan ko muna.” Ikasiyam pa lang iyon ng umaga, at tumungo na si Kulas sa barangay.

Hindi naman talaga mahaba ang pila sa barangay, subalit dahil sa social distancing na isang metro sa bawat nakapila roon, nagmukhang mahaba ang pila.

Dumating si Mang Kulas nang mag-aalas-dose na ng tanghali. Tamang-tama sa pananghalian, may dala siyang limang kilong bigas, isang dosenang delata, asukal, kape, at noodles.

Bati agad ni Inggo, “Aba’y para pala tayong nasunugan sa klase ng ayudang bigay nila. Akala ko pera ang bigay nila. Pangkalamidad pala talaga. Pero mabuti na rin iyan, kaysa wala.”

“Paano magkakasya iyan kung paghahatian nating lima, e, limang pamilya tayo rito.” Ani Igme.

Sumagot si Mang Kulas, “Pumila rin kayo roon, may pangalan pala kayo roon. Pangpamilya ko lang ang ibinigay sa akin.” Kaya nagkatinginan sina Igme, Kulot, Pekto at Inggo. Tila nagpapatotoo sa kasabihang marami ang namamatay sa akala.

“Nakupo, sana pala, naipaliwanag sa atin nang maaga iyan para nakapila rin tayo ng maaga. Paano, aba’y punta na tayo sa barangay, at baka magkaubusan ay wala tayong mapala.” Ani Igme.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Abril 16-30, 2021, pahina 17-18.

Sa mga kalakbay

SA MGA KALAKBAY

dapat nang tumula ng tumula

pagkat baka mamatay na bigla

tandang handa at may ginagawa

upang mulatin ang dukhang madla

di lang panahon ang nauubos

panahon pa ng coronavirus

panahon din ng pambubusabos

at kayrami ring naghihikahos

buti kung bumubuti ang lagay

ng bawat isang mga kalakbay

at kung sumakbibi na ang lumbay

kaya pa ba ng diwang magnilay

tula ng tula kahit ganito

sana'y nasa maayos pa kayo

ngunit magpatuloy pa rin tayo

baka masolusyonan pa ito

"mag-ingat!" ang tanging masasabi

sa katoto, kalaban, kakampi

mag-ingat sa sakit na salbahe

habang katha'y nasa guniguni

- gregoriovbituinjr.

Pagsisilbi

PAGSISILBI

isa man akong kadalasang binabalewala

ayos lang, habang patuloy sa misyon at adhika

kahit di man pansinin ang tulad kong maglulupa

patuloy akong kikilos, buhay ko'y nakahanda

tinuring akong alikabok ng nasa burgesya

tinuring akong puwing sa kanilang mga mata

tinuring akong putik sa madulas na kalsada

tinuring akong tuldok na itim sa puting tela

hayaan akong sa kapwa'y magkaroon ng silbi 

lalo't pinili ko'y buhay na di makasarili

hayaan akong ihalo kapara ng adobe

sa ginagawang gusali ng bunying anluwagi

sapagkat namumutiktik ang balon ng pag-asa

upang lumaya ang masa sa bulok na sistema

nakikibaka pa rin sa gitna ng pag-iisa

habang nagdaralita ang nakararaming masa

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakad kung saan-saan

Simulaing nilulunggati

SIMULAING NILULUNGGATI

simulaing nilulunggati   

sa iwing puso'y naghahari

habang kinukurot ang budhi

pag-ibig ang namumutawi

binibitbit lagi ang bayag

nagsusuri ngunit di bulag

problema't isyung nakalatag

ay solusyon ang inaambag

lumilipad ang mga lawin

sa matayod na panginorin

minsan nga'y di mo iisipin

na ikaw pala'y dadagitin

mistula silang mga aba

hinahamak lang ng burgesya

wala nang galang sa hustisya

karapatan ay binastos pa

kaya dapat may pagbabago

upang masa'y di matuliro

lansagin ang kapitalismo

at itayo'y sistemang bago

isang makataong lipunan

gumagalang sa karapatan

hustisya'y pinaglalaban

nagpapakatao ang tanan

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa lalawigang kanyang napuntahan

Parang langay-langayan

PARANG LANGAY-LANGAYAN

para lamang akong langay-langayang nasa hawla

di tulad ng langgam na laging maraming kasama

walang magkomento sa pahayag kong nagawa na

para sa pinagsisilbihang samahan at masa

kahit sa panawagang katarungang panlipunan

o pagbago sa sistemang tadtad ng kabulukan

kahit sa nalikhang tula para sa sambayanan

upang kung may mali sa sinabi'y aking malaman

tila baga walang mga kasangga o kakampi

bahala ka diyan, sa pag-iisa'y tanging saksi

para bang langay-langayang ayaw nilang makanti

o kaya'y kalabitin man lang gayong magkatabi

tila ako langay-langayang kanilang nabihag

naduling sa bitag, isip kasi'y anong maambag

sana'y may magkomento na sa tula ko't pahayag

nang di madama ang pag-iisa't buhay na hungkag

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa lalawigang kanyang napuntahan

Pagpinta sa plakard

PAGPINTA SA PLAKARD

malapit na naman ang Mayo Uno, kailangan

muli natin ang magpinta sa plakard ng islogan

magsasama-sama muli ang manggagawa't bayan

upang Dakilang Araw ng Paggawa'y ipagdiwang

gawin nang regular ang kontraktwal na manggagawa;

sahod ay itaas, presyo ng bilihin, ibaba;

lakas paggawa'y nararapat lang bayarang tama

hiling sa lockdown: libreng gamot at pangangalaga

dapat tayong may pulang kartolina't puting pinta

o kaya nama'y pulang pinta't puting kartolina

ipapahid nating anong husay gamit ang brotsa

ang ating panawagan nang malinaw na mabasa

gamit natin ang mga plakard sa bawat pagkilos

upang ang masa, mga isyu natin ay matalos

pagsasamantala, pang-aapi't pambubusabos

ay atin palang inaadhika upang matapos

pagpipinta sa plakard ay marangal na gawain

nang isyung mahalaga sa madla'y maiparating

kaya pag may nakita kang rali'y agad basahin

anong nakasulat sa plakard, ang isyu'y alamin

pag nakumbinsi, sa pagkilos ay sumama na rin

- gregoriovbituinjr.

Tula sa Mayo Uno (para sa Teatro Pabrika)

TULA SA MAYO UNO

PARA SA TEATRO PABRIKA

11 pantig bawat taludtod

tangan-tangan ng uring manggagawa

ang mabigat na maso ng paglaya

upang pagsasamantala'y mawala

sistemang kapitalismo'y magiba

tinanganan ng obrero ang maso

ng kasaysayan isang Mayo Uno

doon sa Haymarket Square, Chicago

ay nagkaisa ang libong obrero

hiling na walong oras na paggawa

ay ipinaglaban ng manggagawa

isang usaping tunay na dakila

at sa daluyong, sila'y sumagupa

sa Paris, paglipas ng ilang taon

Mayo Uno'y kinilala na doon

isang Araw ng Paggawa ang layon

Mayo Unong dakila hanggang ngayon

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

* ang tula'y bilang pagtalima sa hiling ng mga kasama sa Teatro Pabrika

Protektahan ang mga bata

PROTEKTAHAN ANG MGA BATA

nakagigimbal ang mga balita, anong tindi

ulat kaninang umaga, lumbay ang sumakbibi

namatay sa sunog ang tatlong anyos na babae

nabaril ng airgun ang walong anyos na babae

nakita sa balita habang ako'y nagdidildil

isa'y sa aksidente, isa pa'y sa pamamaril

bata'y di nasagip sa sunog, sinong masisingil

suspek sa pamamaril, buhay ang nais makitil

tinaga pa ng loko ang sumaklolong matanda

ang krimen niyang ito'y tunay na kasumpa-sumpa

nakalulungkot ang sinapit ng dalawang bata

sa pagprotekta sa kanila'y dapat maging handa

bakit dalawang batang babae ang nabiktima

marahil nagkataon lang na naiulat nila

sana ang dalawang bata'y magkamit ng hustisya

kaya ang sigaw ko'y hustisya para sa kanila

sa Convention on the Rights of the Child, basahin doon

na karapatan nilang magkaroon ng proteksyon

ang nangyari sa dalawang bata'y malaking hamon

sa gobyerno, sa atin at sunod na henerasyon

- gregoriovbituinjr.

04.27.2021

Pag-alagata

PAG-ALAGATA

naroroong nakatalungko't inaalagata

ang ilang alalahaning halos di matingkala

maraming isyu't usaping di agad maunawa

na tumatarak sa puso't may mga talusira

ibig sabihin, may mga balimbing sa tag-araw

na sa likod ay handa kang tarakan ng balaraw

parang talupaya silang kunwa'y di gumagalaw

tila kayrami mong parusang sila ang nagpataw

sino nga bang tunay na kaibigan o kasangga

upang sama-samang malutas ang mga problema

marahil ay wala, kaya dapat lamang magdiskarga

ng anumang pasan sa puso't balikat tuwina

naglutangan ang plastik at upos sa karagatan

ngunit walang magawa ang mga pamalaan

habang nagdaraan ang ulan at hanging amihan

may mga nananaghoy pa rin sa dakong silangan

tingnan ang balimbing na gaya ng taksil na trapo

pakuya-kuyakoy lang sa harap man ng delubyo

kahit nagkalat na ang mga sapal at bagaso

naroong di matinag ang pagkatao't prinsipyo

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakad kung saan-saan

Lakarin ma'y kilo-kilometro

LAKARIN MA'Y KILO-KILOMETRO

balita nga'y kilo-kilometro ang nilalakad

ng maraming taong, kundi gutom, ay sawimpalad

nawalan ng trabaho at lockdown sa komunidad

kaunting pangkain ng pamilya ang tanging hangad

pipila sa community pantry maaga pa lang

bakasakaling ang pamilya'y may maiuulam

wala na raw kasing ayuda ang pamahalaan

kaya community pantry na ang inaasahan

maraming nagbibigay, mas maraming kumukuha

dahil tunay na kayraming nagugutom na masa

lalo na't manggagawa'y natanggal na sa pabrika

nawalan pa ng tahanan sa gitna ng pandemya

kaya biyaya ang community pantry sa tao

magbigay ka, kumuha ng sapat para sa inyo

pagbibigayan at pagdadamayan ang konsepto

na batid nila, lakarin ma'y kilo-kilometro

- gregoriovbituinjr.

Huwag maging palabusakit

HUWAG MAGING PALABUSAKIT

sa tungkulin nati'y huwag maging palabusakit

na sa inumpisahang mulat ay biglang pipikit

tila ba kinabukasan ay ipinagkakait

kapara'y ningas-kugon na gawaing walang bait

kapit lang sa inumpisahan at pakatutukan

ang inyong napagplanuhan at napagkaisahan

kaya ba hindi magawa'y wala pang pondo iyan

pondo'y paano pinlano nang umusad naman

huwag maging palabusakit, huwag ningas-kugon

sa mga plano'y tiyaking isip ay nakatuon

anong kalakasan o kahinaan ninyo ngayon

sinong dapat magpatupad, sinong kikilos doon

sayang lahat ng napag-usapan, plano't gawain

kung pagiging palabusakit ang paiiralin

- gregoriovbituinjr.

* palabusakit -[Sinaunang Tagalog] paggawa sa simula lamang, 

mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 889

Mutual aid, di limos, ang community pantry

MUTUAL AID, DI LIMOS, ANG COMMUNITY PANTRY

ito'y hindi limos, kundi pag-agapay sa kapwa

hindi kawanggawa kundi pagtutulungang kusa

bigayan, ambagan, damayan, kaisahang diwa

hindi charity, kundi mutual aid, ang siyang tama

iyan ang paglalarawan sa community pantry

damayan ng bawat isa, di limos, di charity

salamat kung naipaliwanag itong mabuti

upang hindi i-redtag ng mga loko't salbahe

prinsipyo dito'y magbigay ayon sa kakayahan

at kumuha lang ayon sa iyong pangangailangan

sa bawat araw at kapwa'y iisipin din naman

na siyang patnubay natin sa pagbabayanihan

di ba't kaygandang konsepto ng community pantry

na sa panahong ito'y nagdamayan ang marami

- gregoriovbituinjr.

* Balita mula sa: https://newsinfo.inquirer.net/1420463/community-pantry-not-charity-but-mutual-aid

Magkatunog kasi

MAGKATUNOG KASI

pakinggan mo, magkatunog kasi

sabihin mo: Community Pantry

ang dinig niya: Communist Party

kaya ni-redtag na ng salbahe

baka di attentive sa trabaho

lumabas ang kabugukan dito

binulong sa kanya ng demonyo

parang mansanas ni Eba ito

tigilan nyo na ang pangre-redtag

aba'y community pantry iyan

pagbabayanihan ang nilatag

tulungan, damayang di matinag

community pantry, di ba, Patreng

at hindi communist party, dingging

mabuti, kapag ating sabihin

sige nga, subukan mong ulitin

Maginhawa community pantry

di Maginhawa communist party

maliwanag naman pag sinabi

kaya huwag i-redtag si Ate

baka naman tadtad ng tutuli

iba ang narinig ng salbahe

ulitin nga: COMMUNITY PANTRY

malinaw, hindi communist party

- gregoriovbituinjr.

Sa lilim ng puno

SA LILIM NG PUNO

matapos dumalo sa programang pangkalikasan

ay namasyal naman ang magsing-irog sa liwasan

mapuno, mahangin, kaysarap ng pananghalian

habang kung anu-ano lang ang napapag-usapan

nagyaya lang si misis na doon kami'y dumalo

pagkat isang ninang namin ang nagsalita rito

Earth Day iyon, tatlong taon na iyon, ang tanda ko

nakinig kami't maraming napag-aralang bago

kapwa suot ay lunting tshirt na may sinasabi

sa kanya'y kay Pope Francis, may-akda ng Laudato Si

akin naman ay panawagan ng Save Sierra Madre

nangangahulugang sa mundo, kami'y magsisilbi

kaysarap ng aming pahinga sa lilim ng puno

na pinag-usapan ay punong-puno ng pagsuyo

- gregoriovbituinjr.

* ang litrato'y selfie ni misis noong Earth Day 2018 sa Ninoy Aquino Wildlife sa Lungsod Quezon

Community pantry sa Timor Leste

COMMUNITY PANTRY SA TIMOR LESTE

nakakatuwang balita dine:

"Nakarating na sa Timor Leste

ang diwa ng community pantry"

salamat, mga bagong bayani

sadyang nakakuha ng atensyon

ang bayanihan nating mayroon

sadyang diwa ng damayan ngayong

may pandemya't nagtutulong-tulong

ang Timor Leste'y katabing bansa

sakop ng Indonesia't lumaya

nabatid ang bayanihang diwa

na kanilang tinularang sadya

maraming salamat, Timor Leste

sa tinayong community pantry

bayanihang di makasarili

ang sa mamamayan nagsisilbi

- gregoriovbituinjr.

Gobyernong praning

GOBYERNONG PRANING

aba'y desperado talaga ang gobyernong praning

na pati nagbabayanihan ay nire-redtagging

palpak kasi't inutil ang puno nilang si Taning

na ang pamamaslang para sa kanya'y paglalambing

ayaw ng mga hayop sa nangyaring bayanihan

dahil nauungusan nito ang pamahalaan

kaya community pantry ay nire-redtag na lang

produkto ng kanilang matinding kainutilan

nasanay kasi ang gobyernong manakot ng tao

sanay pumaslang, walang galang sa due process of law

sinanay lang pumatay, kumalabit ng gatilyo

kaya walang respeto sa karapatang pantao

sana'y matapos na ang kagunggungang pangre-redtag

dahil nagdadamayan ang tao't walang nilabag

- gregoriovbituinjr.

Napakagandang prinsipyo ng community pantry

NAPAKAGANDANG PRINSIPYO NG COMMUNITY PANTRY

sabi: Magbigay ayon sa kakayahan

Kumuha batay sa pangangailangan

anong ganda nitong prinsipyo't islogan

mula sa puso ng nagbabayanihan

ito ang gabay sa community pantry

magbigay, huwag maging makasarili

mag-ambag sa kapwa't di ka magsisisi

magbayanihan ang prinsipyong kaytindi

pagkatapos, ire-redtag lang ng gunggong

tinulad pa sa mansanas ng ulupong

tila ba ayaw nilang may tumutulong

wala kasi silang papatayin doon

ulupong na nangre-redtag, alis diyan

kung bayanihan ay di maintindihan

kayong mapangwasak sa diwang damayan

ay magsibitiw na't tuluyang lumisan

- gregoriovbituinjr.

Pag-alala sa Cordillera Day

PAG-ALALA SA CORDILLERA DAY

pinaslang si Macliing Dulag ng mga sundalo

dahil planong Chico Dam ay ipinrotesta nito

at mawawalan sila ng tahanan dahil dito

kanilang lupang ninuno'y masisirang totoo

petsang Abril bente kwatro nang siya ay pinaslang

ng mga kawal ng gobyerno, mga pusong halang

petsang ginawang Cordillera Day ng mamamayan

at ginugunita taun-taon ng sambayanan

dalawa ang Cordillera Day, isa'y Hulyo Kinse

kasunduang Cory Aquino't Padre Balweg dine

subalit ngayong Cordillera Day ay nagsisilbi

bilang paalala kay Macliing bilang bayani

pagpupugay sa Cordillera Day, kami ni misis

ay kapwa inaalala ito ng walang mintis

- gregoriovbituinjr.

04.24.2021

* Pinaghalawan:

https://newsinfo.inquirer.net/395097/what-went-before-cordillera-day

https://newsinfo.inquirer.net/1110387/indigenous-people-celebrate-cordillera-day-with-street-protest

Pagpupugay sa mga naglilingkod sa pantry

PAGPUPUGAY SA MGA NAGLILINGKOD SA PANTRY

sa nagtatayo ng kanilang community pantry

pagpupugay, mabuhay kayo't kayraming sumali

at nagboluntaryo upang sa kapwa nga'y magsilbi

nakipagbayanihan, nakipagkapwa, bayani

aba'y imbes na i-redtag ay nakisawsaw na rin

ang mga pulitikong karamihan ay balimbing

na nilagay pa ang pangalan nila sa tarpolin

pati kapulisang dapat nakatutok sa krimen

pag inaral mo ang kasaysayan ng himagsikan

o ang natayong mga mapagpalayang kilusan

sa ayaw mo man o gusto, marami'y katugunan

ng masa sa kainutilan ng pamahalaan

maraming halimbawa nito'y ating makikita

tao'y hindi pumipikit at laging umaasa

sa ayuda't limos, kundi nag-iinisyatiba

upang mapunan yaong kakulangan ng sistema

tugon sa kainutilan kundi man sa kabulukan

ng lideratong nagpauso ng mga patayan

kaya di maikakaila ang pagsusulputan

ng community pantry na tugon sa kagutuman

espontanyo't batid ng masa ang halaga nito

kaya pinili nilang maglingkod sa kapwa tao

inisyatibang ito'y di matanggap ng gobyerno

dahil nasapawan ang palpak nilang liderato

sa mga nagsimula nito, maraming salamat

tinugunan ang kapalpakan, at kami'y namulat

na magbayanihan pala'y magagawa ng lahat

ng walang panibugho kundi maglingkod ng tapat

- gregoriovbituinjr.

Kung mga community pantry ay nire-redtag na

KUNG MGA COMMUNITY PANTRY AY NIRE-REGTAG NA

kung mga community pantry ay nire-redtag na

komunista daw, mabuti pala ang komunista

bayanihan at damayan yaong prinsipyo nila

kung ganyan nga, kayganda palang maging komunista

ika nga nila, magbigay ayon sa kakayahan

dagdag pa, kumuha ayon sa pangangailangan 

kung community pantry'y ganyan ang paninindigan

mabuti palang maging komunista kapag ganyan

sinabi nga noon ni Obispo Hélder Câmara

"When I give food to the poor, they call me a saint. 

When I ask why they are poor, they call me a communist."

mabuting gawa'y santa, pag nagtanong, komunista

kailangan nating tumindig habang iba'y takot

ipaglaban ang makatwiran laban sa baluktot

labanan ang pangre-redtag ng mga utak-buktot

kailangan nating makibaka, huwag matakot

nagsama-sama nang magtulungan ang mga tao

dahil sa mga hindi magampanan ng gobyeno

itinuturo sa atin ng karanasang ito

ang halaga ng pakikipagdadamayang totoo

bayanihan ang ipinakita ng community

pantry dahil nagtutulungan ang masang kayrami

kung tinawag akong komunista dahil sa pantry

sige, komunista na akong sa kapwa'y nagsilbi

- gregoriovbituinjr.

Sa mga utak-pulbura

SA MGA UTAK-PULBURA

balisawsaw ang utak kaya di naiintindihan

kung bakit community pantry ay nagsusulputan

pagpaslang ang alam, walang alam sa bayanihan

kaya nire-redtag pag may nakikitang damayan

nasa pandemya tayo, naunawaan ba nila

maraming manggagawang natanggal na sa pabrika

walang trabaho kaya nagugutom ang pamilya

regular, ginawang kontraktwal ng kapitalista

hanggang sa community pantry'y may nakaisip

upang makatulong at nagugutom ay masagip

munti man ang kusang loob na tulong, di malirip

na may mabubuting ang gawa'y walang kahulilip

dahil walang magawa, bayanihan ay ni-redtag

ng mga ulupong gayong wala namang nalabag

o nakitang nakasulat na gobyerno'y ibagsak

kundi talaga lang silang balisawsaw ang utak

doon na magmatapang sa sinasakop ng Tsina

o community pantry lang ang inyong kinakaya

o kaya sa tungkulin ay mabuting magbitiw na

kaysa gumawa ng kalokohan at inhustisya

- gregoriovbituinjr.

- litrato mula sa google

Pagtahak sa hindi makasariling buhay

PAGTAHAK SA HINDI MAKASARILING BUHAY

ako'y tumahak sa hindi makasariling buhay

pagkat hindi pagpapayaman ang sa puso'y taglay

buhay ko'y sa marangal na layunin inialay

lipunang makatao'y matayo ang aking pakay

bakit di ko nga ba isipin ang pagpapayaman?

ang mag-angkin ng mag-angkin ng yaman sa lipunan?

para ano? para kapwa ko'y pagsamantalahan?

ang maging sikat? sambahin ako ng mamamayan?

sayang ang buhay kung magpayaman lang ang isip mo

sayang ang buhay kung magpakabundat ka lang dito

sayang ang buhay kung magiging tuso sa negosyo

sayang ka kung wala kang banal na misyon sa mundo

bakit ka isinilang? upang yaman ay makamal?

mag-angkin ng milyong piso, maupo sa pedestal?

at magbababad sa bisyong babae, alak, sugal

ah, ganyan ba kababaw ang kasiyahan mo, hangal?

nasulat nga doon sa Kartilya ng Katipunan:

"Ang buhay na di ginugol sa banal na dahilan

ay kahoy na walang lilim kundi damong makamandag."

Kartilya'y gabay ko hanggang sa aking kamatayan

may esensya ang buhay kung sa masa'y naglilingkod

napagtanto ko bilang obrerong kayod ng kayod

at hindi sa walang kwentang buhay magpatianod

isang beses lang mabuhay, anong nakalulugod?

anong katuturan ng pagpapayaman sa mundo

at mag-angkin ng maraming pag-aaring pribado

wala, sayang ang buhay kung iyan lang ang layon mo

mabuti pang mamatay sa paglilingkod sa tao

oo, hanap ko'y katuturan, esensya ng buhay

kaya tinahak ay hindi makasariling buhay

sa pagtulong sa kapwa, sa pakikibakang tunay

na may silbi ako sa kapwa kahit na mapatay

- gregoriovbituinjr.

Isa pang tula sa Earth Day 2021

ISA PANG TULA SA EARTH DAY 2021

"I am an ecobricker and a yosibricker," oo

iyan nga ang napili kong itatak sa tshirt ko

upang sabihing halina't gumawa tayo nito

nang kalikasan ay mapangalagaang totoo

kasama ko si misis sa paggawa ng ecobrick

kung saan aming ginugupit ang naipong plastik

sa boteng plastik nga'y talaga namang sinisiksik

upang sa kalaunan ay patigasing parang brick

saka nagawang ecobrick ay pagdidikitin pa

upang gawing istruktura tulad ng munting silya

at pagpatung-patungin ito nang maging lamesa

dapat talagang matigas nang makatayo sila

ginagawa ko rin ang yosibrik mula sa upos

bilang kampanyang basura itong dapat maubos

mga hibla nito'y anong produktong matatapos

oo, gawing produkto upang kumita ang kapos

at kung may pagkakataon ka'y iyong unawain

ang aming ginagawang ito't pag-aralan mo rin

nang ecobrick at yosibrick ay ating paramihin

mabawasan ang mga basura ang misyon natin

- gregoriovbituinjr.

Huwag hayaang "manatiling naka-sign in"

HUWAG HAYAANG "MANATILING NAKA-SIGN IN"

isang booby trap iyang "manatiling naka-sign in"

isa iyang patibong, isang bitag, isang pain

bakit nanaisin mong "manatiling naka-sign in"

dahil ba sa password, ikaw ay makalilimutin

natanong ba, paano pag naiwang "naka-log in"

patay kang bata ka, may makakagamit nang iba

baka palitan pa ang password mo't magamit nila

"manatiling naka-sign in", di ka ba nagtataka

bakit "manatiling naka-sign-in" ang paanyaya

di lang virus ang sumisira sa kompyuter, di ba?

yaong nais "manatiling naka-sign in" ay tamad

nais lagi'y madali, burara sa seguridad

huwag hayaang ituring kang walang kapasidad

gayong nakapag-aral ka't sa kompyuter nga'y babad

subalit hinahayaang wasakin ang dignidad

kaya huwag hayaang "manatiling naka-sign in"

huwag tsekan baka pag-log out ay malimutan din

sa bahay man o sa computer shop, ito ang gawin

kundi'y baka paglaruan ka ng utak-salarin

at mismong sarili mo na ang kanyang baligtarin

- gregoriovbituinjr.

Tulang akrostik para kay A.P.Non

TULANG AKROSTIK PARA KAY A.P.NON

Ang kasalukuyang inspirasyon

Ng bayan: si Ana Patricia Non

Ang community pantry'y nilayon

Para walang masang nagugutom

Ang kanyang pantry'y alay ng loob

Tumutulong siyang kusang loob

Rinig niyang sa puso'y marubdob

Itong bayang sa gutom nalublob

Commitment sa pakikipagkapwa

Itong ginawa niyang talaga

At naging inspirasyon sa masa

Na pantry'y ginawa din ng iba

Oh, bagong inspirasyon ng bayan

Na laking tulong sa sambayanan

- gregoriovbituinjr.

Earth Day 04.22.2021

* litrato mula sa google

Ngayong Earth Day 2021

NGAYONG EARTH DAY 2021

Earth Day ay nagpapaalala

ng tahanan nating daigdig

ito'y alagaang tuwina

punuin natin ng pag-ibig

walang coal plants na sumisira

sa atmospera nitong mundo

walang polusyong lumulubha

at sa baga'y umaapekto

nagkalat na ang mga plastik

dagat ay puno na ng upos

mag-ekobrik at magyosibrik

bakasakaling makaraos

bawal na basura'y masunog

baka hininga'y di tumagal

kalikasan na'y nabubugbog

anong nakita nating aral?

alagaan ang kalikasan

at tanging tahanang daigdig

mga sumisira'y labanan

at dapat lang namang mausig

- gregoriovbituinjr.

04.22.21

Ipagdiwang ang tagumpay nina Lapulapu

IPAGDIWANG ANG TAGUMPAY NINA LAPULAPU

Ilang araw na lang ay atin nang ipagdiriwang

Ang ikalimandaang taong tagumpay sa Mactan

Halina't pagpugayan ang kanilang katapangan

Naitaboy agad ang mananakop na dayuhan

Sa pangunguna ng Portuges, ngalan ay Magellan

Mabuhay ka, Lapulapu, sa kabayanihan mo

At ng mga kasama mong mandirigmang tumalo

Sa mga dayuhan sa labanan sa Mactan dito!

Taospusong pagpupugay sa alaala ninyo!

Limangdaang taong singkad nang nakaraan iyon

Pinigilan n'yo ng apatnapu't apat na taon

Ang pagsakop ng dayo sa di pa ganap na nasyon

Iyan ang esensya bakit kayo dinadakila

Iyan ang mahalaga sa pagbubuo ng bansa

Mabuhay kayo, Lapulapu! Mabuhay! Mabuhay!

- gregoriovbituinjr.

04.21.2021

* Ayon sa kasaysayan, naganap ang Labanan sa Mactan noong Abril 27, 1521, mahigit isang buwan nang lumapag ang grupo ni Magellan sa Mactan

Ang mga pantry ay pagbabayanihan

ANG MGA PANTRY AY PAGBABAYANIHAN

nalalantad kasi'y kainutilan ng gobyerno

community pantry'y ni-redtag pa ng mga ito

kusa na ngang nagbabayanihan ang mga tao

pagtutulungan na, ni-redtag pa ng mga gago

mag-resign na sa pwesto kayong mga mapanira

aba'y sa West Philippine Sea kayo magsiga-siga

community pantry'y pagbabayanihang dakila

huwag pakialaman kung wala kayong magawa

kapara kayo ng alikabok sa tabi-tabi

mga utak na'y inaagiw, pawang marurumi

o kayo'y langaw na walang silbi kundi sa tae

sa pagre-redtag nyo sa mga community pantry

ipagtanggol ang mga pantry't pagbabayanihan

dahil gobyerno'y palpak kaya ito nagsulputan

- gregoriovbituinjr. 

Ang pamuwat

ANG PAMUWAT

bukod sa aliping sagigilid at namamahay

mayroon pa palang aliping saluwat sa hanay

tila ba timawa noon na naging malayang tunay

na iba sa timawa ngayong kawawa sa buhay

o kaya'y iba talaga ang aliping saluwat

may kalayaan na ang alipin ngunit di sapat

gumagawa sa bukid ng amo ng walang bayad

kundi nakakakain lang, tila paglayang huwad

malaya na siya dahil di na nilalatigo

lumaya dahil ba amo na'y nagpapakatao?

alipin pa rin siyang walang bayad kahit singko

habang nililinang ang bukirin ng kanyang amo

tunay nga bang lumaya o alipin pa ring sadya?

buhay na ba'y umalwan, dama na ba ang ginhawa?

o pamuwat na nagsisilbi'y tunay na dakila?

alipin nang isilang ngunit ngayon na'y malaya?

- gregoriovbituinjr.

* hango sa UP Diksiyonaryong Filipino, Binagong Edisyon, pahina 907

CBA ng Uri

CBA NG URI

makipagtawaran sa gobyernong kapitalista

ang sambayanan hinggil sa mga isyu ng masa

tulad ng pakikipagtawaran ng unyunista

para sa benepisyo ng obrero sa pabrika

collective bargaining agreement ng uri'y panlahat

uring manggagawa't dukha'y nagkakaisang tapat

panlipunang serbisyo'y dapat sa lupa lumapat

at di sa bulsa ng mga gahamang nangabundat

ipinaglalaban ang dignidad ng kapwa tao

direktang paglahok ng manggagawa sa gobyerno

pati partisipasyon ng masa sa pagpaplano

ng pag-unlad ng bansa't walang maiiwan dito

pampublikong pabahay ang asam ng maralita

kuryente, tubig, iba pang serbisyo'y isabansa

dapat maregular ang kontraktwal na manggagawa

pambansang minimum na sahod ay dapat itakda

pagminina't produksyon ng plastik, huwag payagan

coal-fired power plants ay tuluyang patigilin naman

solusyong medikal, di militar, sa kalusugan

libreng mass testing para sa lahat ay ipaglaban

tuluyang tanggalin ang regresibong pagbubuwis

ipaglaban ang kapakanan ng babae't buntis

nakabubuhay na sahod para sa anakpawis

ipaglaban ang magkaroon ng hanging malinis

dekalidad, libreng edukasyon sa kabataan

paggalang sa karapatan ng bawat kasarian

agarang ipatigil ang redtagging at pagpaslang

at bawat karapatan ng tao'y dapat igalang

ilan lang sa hiling namin sa C.B.A. ng Uri

na kung di matugunan ng gobyernong naghahari

dapat lang patalsikin silang walang silbing imbi

na kahit isang minuto'y di dapat manatili

- gregoriovbituinjr.

Pagtagay

PAGTAGAY

paminsan-minsan, kailangan din nating tumagay

di lang upang magdiwang kundi ang makapagnilay

lalo't nangangamba sa panahong di mapalagay

na di na masilayan ang gintong uhay ng palay

maanong kayraming mga kwentong di nalilingid

na dahilan ng lumbay habang luha'y nangingilid

tumatagay ng mag-isa't nagkukulong sa silid

sa paunti-unting pagmumuni'y may nababatid

huwag mong kunin ang lubid, huwag magpatiwakal

lalo't naglalaro ang mga daga sa imburnal

dapat bukas na matwid ang sa isip mo'y kumintal

kaya huwag mong talikuran ang magandang asal

sige, tagay pa, tagay ng tagay hanggang malasing

at sa iyong pag-iisa'y tuluyan kang humimbing

anumang lumbay ay huwag mong isiping parating

at sasalubong ang magandang araw sa paggising

- gregoriovbituinjr.

Ang kahulugan ng buhay

ANG KAHULUGAN NG BUHAY

inaamin ko, dati akong makata ng lumbay

mas mahalaga sa akin ang kahulugan ng buhay,

ang pagsisilbi sa masa, iyon ang mas may saysay

kaysa pribadong pag-aari't mga yamang taglay

di ako nabubuhay para kumita ng pera

o magtrabaho nang utang ay bayaran tuwina

wala sa pangungutang at pagkita ang esensya

ng buhay, kundi ang magsilbi sa bayan, sa masa

noon nga'y tinutula ko ang samutsaring lungkot

pagkat buhay sa mundo'y tunay na masalimuot

pagkat nananahan sa bansa'y namumunong buktot

bayang pinamumugaran ng tiwali't baluktot

anong kahulugan ng pagkasilang ko sa mundo?

ang magkaroon ng laksang pag-aaring pribado?

magkaroon ng kapangyarihan, magpulitiko?

magpayaman, magpasarap, pagkatapos ay ano?

mabuti na lang, tinahak ko'y buhay-aktibista

may kahulugan ang buhay, nagsisilbi sa masa

pinaglalabang kamtin ang panlipunang hustisya

tunay na nagpapakatao't nakikipagkapwa

kaysa mauto't maging kawal ng gobyernong ganid

na tinotokhang lamang ang inosente't kapatid

ninenegosyo ang dangal, sa sama binubulid

ng sistemang bulok na dapat tuluyang mapatid

ang pakikipagkapwa ang kahulugan ng buhay

na mga pinagsasamantalahan ang karamay

lipunang makatao ang inaadhika't pakay

ako'y aktibistang kumikilos hanggang mamatay

- gregoriovbituinjr.

Dapat lagi ka sa tama

DAPAT LAGI KA SA TAMA

dapat lagi ka sa tama

ito ang aming adhika

ipinaglalabang kusa

kung ano ang laging tama

huwag magsasamantala

o mang-aapi ng kapwa

dapat makamit ng masa

ang panlipunang hustisya

ngayon, natatandaan ko

ang bilin ng aking lolo

na lagi kang magmamano

pagkat tanda ng respeto

lola naman ay nagsabi

huwag kang magpapagabi

mahirap, baka maapi

o tumimbuwang sa tabi

sundin mo ang health protocol

at magdala ng alkohol

sa face mask man ay gumugol

basta't malayo sa trobol

igalang ang matatanda

igalang din kahit bata

igalang sinumang dukha

magsasaka't manggagawa

huwag kang basta titingin

sa mga siga't mahangin

baka bigla kang bugbugin

ng mga utak-salarin

dapat gawin mo ang wasto

ipaglaban ang prinsipyo

marangal kahit kanino

bawat isa'y may respeto

- gregoriovbituinjr.

Kaunting tulong para sa kalikasan

KAUNTING TULONG PARA SA KALIKASAN

patuloy pa rin akong gumagawa ng ekobrik

na sa mga patay na oras ay nakasasabik

gupit ng gupit ng plastik ng walang tumpik-tumpik

upang tulungan ang kalikasan sa kanyang hibik

paulit-ulit ko mang sabihing naglipana

ang plastik na basura sa laot, bahay, kalsada

ngunit tila binabalewala ito ng iba

katwiran nga'y may trak na tagahakot ng basura

bukod sa paglikha ng ekobrik, may yosibrik din

na pawang upos ng yosi naman ang titipunin

at ipapasok sa boteng plastik, isa-isahin

ah, nakakadiri naman daw ang aking gawain

ngunit nais kong may maitulong sa kalikasan

ekobrik at yosibrik ang aking pamamaraan

ayokong malunod sa upos ang ating karagatan

ayokong maging basurahan ang mga lansangan

gawing mesa't upuan ang magagawang ekobrik

pag-isipan kung anong magagawa sa yosibrik

mahalaga'y matipon ang ating mga siniksik

baka naman may makita pang solusyon sa plastik

kaunting tulong lang naman ang aking ginagawa

kaya sana layuning ito'y iyong maunawa

kung tutulungan mo ako'y huwag ngawa ng ngawa

kung nais mong tumulong, halina't gawa ng gawa

- gregoriovbituinjr.

Ano nga ba ang kahulugan ng salitang "tunód"?

ANO NGA BA ANG KAHULUGAN NG "TUNÓD"?

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Naguluhan ako nang makita ko sa UP Diksyunaryong Filipino at sa English-Tagalog Dictionary ni L. English ang kahulugan ng salitang "tunód" na kaiba sa orihinal na pagbanggit dito sa isang katutubong tula o salawikaing malaon nang nalathala.

Sa sanaysay na "Mga Diwa ng Salawikain" ni Virgilio S. Almario, na nalathala sa aklat na "Bakit Kailangan Natin si Pedro Bucaneg?" ay nalathala sa pahina 125 ang sumusunod na saknong:

Pag di ka naglingón-likód

Dito sa bayang marupok,

Parang palasô at tunód

Sa lupa ka mahuhulog.

Ang saknong na ito ang Salawikain 105 sa saliksik ni Almario sa aklat ng isang Jose Batungbacal, ang 101 Selected Tagalog Proverbs and Maxims (1937):

Dahil hindi ko maunawaan ang salitang "tunód" ay tiningnan ko agad iyon sa dalawang diksyunaryo. Ayon sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1289, ang kahulugan ng "tunód" ay: matulis at pahabang sandatang ginagamit na pambala sa busog Cf PALASÔ: ARROW, PLETSA

at sa English-Tagalog Dictionary, pahina 55, na ang Tunód ay Palasô rin, na siyang salin ng arrow.

Kung sa dalawang diksyunaryo, ang "tunód" ay palasô rin pala, bakit sa ikatlong taludtod ng Salawikain 105 ni Batungbacal ay magkasama ang palasô at tunód na animo'y magkaiba ng kahulugan?

Marahil, oo, marahil, magkaiba ang palasô at tunód sa pagtingin ni Batungbacal, dahil marahil sa kaibahan ng yari nito. Marahil ang palasô ay yari sa bakal at ang tunód ay yari sa kawayan. Na kapwa maaaring ipambala sa busog. Kumbaga, ang busog at palasô ang siyang tinatawag nating pana. Maaari din namang ang palasong bakal ay yaong gamit ng dayuhan, habang tinatawag namang tunód yaong gamit ng mga katutubo. Subalit iyon ay sapantaha ko lamang.

Maaaring sa iba, balewala ang usaping ito. Subalit sa aming mga makata o nagsusulat ng tula, magagamit namin ang tunód sa anumang tulang maaari naming magamit sa hinaharap. Lalo na kung naghahanap kami ng katugma sa aming tulang may sukat at tugma. Tingnan ang kinatha kong tanaga:

animo'y mga tuod

ang tanod na nagbuklod

nang sila'y mapaluhod

nailagan ang tunód

Kaya ang tunay na kahulugan ng salitang ito, at marahil ang pagsasalarawan mismo sa tunód, ay magandang masaliksik at malaman.

Ang planner

ANG PLANNER

binigyan kami ng planner sa isang opisina

nang sa kanilang opis nagpulong ang mga kasama

planner na animo'y kwaderno sa kapal talaga

marami kang masusulatan sa mga pahina

sa loob pa'y may talambuhay ng mga bayani

ng karapatang pantao't sa bayan nga'y nagsilbi

kung saan maraming kapwa aktibista ang saksi

upang sa bayan, pagpapakatao'y mamayani

planner din ay paalala sa itinakdang pulong

na di malilimot kahit dama'y kutya't linggatong

aba'y walang ganito sa panahon ni Limahong

ni hindi pa rin uso noong nineteen kopong-kopong

anong silbi nito kung di gagamitin ng wasto

kung di lalamnan ang mga petsang nalagay dito

kayganda ng planner upang gawain mo'y planado

kaya maraming salamat sa nag-imbento nito

sa mga takdang pulong ay walang malilimutan

gawin mo rin itong diary o talaarawan

kung saan itatala mo'y ideya't karanasan

o tipunan ng tula sa bawat petsang nagdaan

- gregoriovbituinjr.

Nang mauso ang pantry

NANG MAUSO ANG PANTRY

nauso ang mga pantry habang may kwarantina

ito'y anyo ng pagbibigayan ng isa't isa

kapwa'y nag-aambagan kahit di magkakilala

sa isang pwesto'y magbigay ng anuman sa masa

halimbawa'y gulay, delata o kaya'y kakanin

upang kapwa'y di magutom ang tanging adhikain

mag-ambag ka upang ibang pamilya'y makakain

o kumuha ka upang pamilya mo'y di gutumin

lalo na sa panahon ngayong kulang ang ayuda

o madalas pa'y wala, magugutom ang pamilya

lumitaw ang kaugaliang pakikipagkapwa

kung anumang meron sila'y inaambag sa masa

mga patunay itong laganap ang kagutuman

lalo't dalawang linggong lockdown ang pinagdaanan

mga patunay din itong palpak ang pamunuan

sa pagbibigay ng tulong sa kanyang mamamayan

ang pantri'y may nakakawangking kwento noong una

napadaan ang manlalakbay sa isang sabana

kung saan mga punongkahoy ay hitik sa bunga

kumuha lamang siya ng sapat para sa kanya

nang siya'y tinanong ay kayganda ng kanyang tugon

habang halatang pagod sa paglalakbay maghapon

anya, upang iba'y makakain din, magkaroon

para sa manlalakbay na magagawi din doon

ngunit kung siya'y isang kapitalista o sakim

baka walang matira, wala nang makakatikim

dahil lahat ng bunga, mabulok man, ay dadalhin

ibebenta sa kung sino't pagtutubuan man din

sa ngayon, pantri'y inisyatiba ng mamamayan

akto dahil sa pagkukulang ng pamahalaan

prinsipyo'y magbigay ayon sa iyong kakayahan

kumuha lang batay sa iyong pangangailangan

ang prinsipyo nila'y tunay na pagpapakatao

maraming salamat sa pagbabayanihang ito

pagbibigayan mula sa puso para sa tao

sa kanila'y nagpupugay ako ng taas-noo

- gregoriovbituinjr.