Linggo, Hunyo 30, 2024

Magandang aktres, kinasuhan sa Labor

MAGANDANG AKTRES, KINASUHAN SA LABOR

may kaso sa National Labor Relations Commission
ang isang kilalang aktres sapagkat kinasuhan
ng dati niyang driver, nabalitaan ko iyon
sa pahayagang Bulgar, talagang binulgar naman

kaso'y di pagbabayad ng night shift differential pay
overtime pay, holiday pay, thirteenth month pay, harassment
illegal dismissal, at payment of separation pay
at ang matindi pa rito ay ang kasong maltreatment

o baka kaya isa lang itong gimik sa Showbiz
upang mapag-usapan ang mga artistang sikat
o kung totoo iyang balita't di isang tsismis
ang obrerong naapi'y talagang dapat mamulat

nagbulgar kasi'y ang kinasuhan ng cyberlibel
ng nasabing aktres, tila ginagantihan siya
naghahanap ng butas, nanggigigil, at marahil
upang iatras ng aktres ang kasong isinampa

gayunman, hustisya'y dapat kamtin ng manggagawa
ngunit sa kapitalismo, ito ba'y matatamo?
makukulong ba ang aktres na sa kanya'y nandaya?
o isang malaking palabas lang lahat ng ito?

- gregoriovbituinjr.
06.30.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 29, 2024, pahina 1 at 6

Kwento - Tax the Rich, Not the Poor! Kahirapan Wakasan! Kayamanan Buwisan!

TAX THE RICH, NOT THE POOR!
KAHIRAPAN WAKASAN! KAYAMANAN BUWISAN! 
Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Ilan lang iyon sa mga islogan sa plakard na aking nakita nang ako’y dumalo sa isang Wealth Tax Assembly ngayong taon: “Tax the Rich, Not the Poor!” “Kahirapan Wakasan! Kayamanan Buwisan!” Subalit dalawang taon na ang nakararaan, sa kampanyahan ng Halalan Pampanguluhan 2022 ko pa unang nabatid ang hinggil sa wealth tax. Isa iyon sa plataporma ng noon ay tumatakbo para maging pangulo ng Pilipinas, si Ka Leody de Guzman, isang kilalang lider-manggagawa.

Mataman akong nakinig sa asembliyang iyon kung saan mula sa iba’t ibang saray ng sagigilid o marginalized sector ang tagapagsalita. Ilan sa mga naging tagapagsalita ay sina Tita Flor ng Oriang na grupo ng kababaihan, Ka Luke ng BMP, Rovik ng Freedom from Debt Coalition (FDC), Sir Benjo mula sa Teachers Dignity Coalition (TDC), ang lider kabataang si John na ngayon ay nasa Asian People’s Movement on Debt and Development (APMDD), si Jing mula sa Women, si Paolo sa kalusugan, ako sa maralita, at umawit din ang grupong Teatro Pabrika.

Maghapon iyon, at nang mag-uwian na ay nagkausap kami nina Mang Igme, Aling Isay, Mang Inggo, Aling Ines, Mang Igor, at Aling Ising, na pawang mga lider-maralita mula sa Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML). Animo’y pagtatasa iyon malapit sa sakayan ng dyip mula UP patungong Philcoa.

“Alam n’yo, mga kasama, “ panimula ni Mang Igme. “Tama naman na magkaroon tayo ng ganitong pag-uusap hinggil sa wealth tax. Aba’y minsan nga, nababalitaan natin na hindi raw nagbabayad ng tamang tax ang mga bilyonaryo, tulad ni Lucio Tan. Habang tayong nagdaralita ay nagbabayad pa rin ng buwis, kahit indirect tax tulad ng 12% VAT sa bawat produkto, na siya ring binabayaran ng mayayaman sa bawat produkto. Aba’y hindi yata patas ang ganoon,”

Sumagot si Aling Isay, “Natatandaan ba ninyo noong nakaraang halalan, nang binanggit ni Ka Leody na plataporma niya ang wealth tax, aba’y agad tinutuian iyon ng Makati Business Club, na isa sa malalaking grupo ng mayayamang negosyante sa ating bansa. Ibig sabihin, talagang matindi ang isyu ng wealth tax na iyan pagkat kukunan ng pera ay ang mga mayayaman. Ano ba namang kunan sila ng malaking buwis ay hindi naman nila mauubos iyon sa buong buhay nila?!”

“Para bagang tinamaan ang kanilang sagradong pag-aaring pribado, kaya sila umaaray!” Sabi ni Aling Ising.

“Sinabi mo pa,” sabat naman ni Mang Inggo, “Kaya bukod sa 4PH na di naman makamaralita, iyang wealth tax ang maganda nating maibabahagi sa mga kapwa maralita na dapat nating ipaglaban!”

Nagtanong si Aling Ines, “Subalit paano ba natin maikakampanyang magkaroon ng wealth tax sa mga tao nang malaliman at tagos sa puso, upang maunawaan talaga nila? Eh, ako nga’y di pa malalim ang kaalaman diyan.”

Sumagot si Mang Igme, “Sa ngayon, gagawa muna tayo ng polyeto, at magbibigay ng mga pag-aaral, na matatalakay natin sa mga pulong ng samahan. Isasama natin ang wealth tax sa kursong Aralin sa Kahirapan (ARAK), maging sa kursong Puhunan at Paggawa (PAKUM), Landas ng Uri (LNU), at PAMALU (Panimulang Aralin ng Maralitang Lungsod). Bigyan natin ito ng dalawang linggo upang matapos, at sa ikatlong linggo ay mag-iskedyul na tayo ng mga pag-aaral sa mga kasaping lokal na organisasyon (LOs). Ayos ba sa inyo iyan?”

“Tutulong ako sa pagpa-repro ng polyeto.” Sabi ni Mang Igor.

“Baka nais mong tumulong na rin sa paggawa ng mga metakard para sa pag-aaral dahil wala tayong projector na ginagamit ng mga guro natin. Ayos ba sa iyo, Igor?” Tanong ni Mang Igme.

“Sige po, tutulong po ako riyan. Nais ko na po talagang umpisahan na iyan. Maraming salamat po sa tiwala.”

Maya-maya ay may dumating nang dyip patungong Philcoa at sabay-sabay na kaming sumakay. Si Mang Igme ang taya sa pamasahe.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Hunyo 16-31, 2024, pahina 18-19.

Sabado, Hunyo 29, 2024

Alay na tula sa Wealth Tax Assembly

ALAY NA TULA SA WEALTH TAX ASSEMBLY

O, dukha't manggagawa, / tara nang magkaisa
sama-samang baguhin / ang bulok na sistema
para sa karapata't / panlipunang hustisya
at sa kinabukasan / ng mayorya, ng masa

di tayo sawsaw-suka / na winawalanghiya
ng mga naghaharing / elitista’t kuhila
di hanggang ayuda lang / ang mga maralita
kundi may dignidad din / kahit na tayo'y dukha

ating ipaglalaban / kapwa natin kauri
laban sa mga trapo’t / burgesyang naghahari
wealth tax ay pairalin / pag tayo na'y nagwagi
sa trapo't elitistang / di dapat manatili

sulong, mga kasama / tungo sa rebolusyon
ng dukha’t manggagawang / may makauring misyon
sa lipunang pangarap / isip nati'y ituon
at sama-sama nating / kamtin ang nilalayon

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* binasa ng makatang gala sa pagtatapos ng kanyang pagtalakay sa paksang "Wealth Tax at Maralita" sa Wealth Tax Assembly na ginanap sa UP Integrated School, Hunyo 29, 2024
* ang nasabing pagtitipon ay pinangunahan ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) at Asian People's Movement on Debt and Development (APMDD)

Sa gilid man ng bangin

SA GILID MAN NG BANGIN

kaming tibak na Spartan / ay nasa gilid ng bangin
ng pakikibakang dukha / na lipunan ang salamin
bakit ba lagi na lamang / nakikita'y tagulamin
at di na nalalasahan / ang ginhawang asam namin

kaya nagpapatuloy pa / sa bawat pakikibaka
upang tiyaking matamo / ang panlipunang hustisya
kaya naririto pa ring / kumikilos sa kalsada
na harangan man ng sibat / di patitinag talaga

batbat na ng karukhaan / ang mayoryang maralita
at tanging sa pagkilos lang / ng sama-sama ng madla
kalagaya'y mababago't / ibabagsak ang kuhila
ang mabago ang sistema'y / prinsipyo nami't adhika

nasa gilid man ng bangin / habang kayraming hikahos
dahil sa sistemang bulok / at mga pambubusabos
ang mga sanhi ng hirap / ay dapat nating makalos
upang lipunang pangarap / ay makamtan nating lubos

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* selfie ng makatang gala sa rali ng Hunyo 12, 2024, hanggang Recto lang at di na nakapasok ng Mendiola

Biyernes, Hunyo 28, 2024

Scammer?

SCAMMER?

tatlong magkakaibang numero ang nagpadala
sa akin ng iisang mensahe lang pag nabasa
at sa aking numero, may pinadala raw pera
ngunit bakit tulad ko ang kanilang pinuntirya?

dahil ba mukhang mahina't kayang lokohin nila?
na madali lang mauto ng di nila kilala?
na ang tulad kong dukha'y baka may naipong pera
na naghahanap ng swerte sa kanilang paripa

may dalawang libo, limang daang pisong padala
na upang makuha mo, magbigay ka ng singkwenta
pesos na pinasasali ka sa kanilang bola
kahina-hinala, di ba? magpapabola ka ba?

may perang padala, then, kukunan ka ng singkwenta
ano 'yun? kunwari-kunwarian lang na nanalo ka?
pag sampu'y nauto, may limang daang piso sila
pag sandaang tao naman, limang libong piso na

pasingkwenta-singkwenta lang at sila'y tiba-tiba na
aba'y kayraming simcard pa ang ginagamit nila
kaya huwag magpauto, huwag maging biktima
sa kanilang gawaing masama upang kumita

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

Ninenok nga ba ang pangalan?

NINENOK NGA BA ANG PANGALAN?

nabasa ko na sa nobela ni Frederick Forsyth
na nagnenok ng pangalan ang pangunahing bida
o kontrabida sa nobelang "The Day of the Jackal"
na misyong patayin si French president Charles De Gaulle

napanood ko rin ang film na Jackal ni Bruce Willis
na mukha ng karakter dito ay pabago-bago
bise presidenteng babae ang puntirya nito
subalit napigilan siya ni Richard Gere dito

ngayon sa pahayagan, isang alkalde umano
ang nagnenok ng pangalan ng kung sinumang tao
sa "The Day of the Jackal" nagpunta ng sementeryo
ang bida, namili sa lapida ng ngalan nito

ginawa'y pekeng dokumento gamit ang pangalan
upang itago ang sariling pagkakakilanlan
upang magawa ang pinag-aatas ng sinuman
para sa layunin nilang di natin nalalaman

napapaisip lang ako sa mga nangyayari
lalo na sa isyu ng POGO at West Philippine Sea
dapat mabatid natin anong kanilang diskarte
upang bansa'y maipagtanggol sa mga salbahe

- gregoriovbituinjr.
06.29.2024

* ulat at litrato mula sa pahayagang Abante, headline at pahina 2, Hunyo 27, 2024

Huwebes, Hunyo 27, 2024

Komentula sa Romualdez rice

KOMENTULA SA ROMUALDEZ RICE

bente pesos kilong bigas ba'y magigisnan?
pag nagkampanyahan na't boto'y kailangan?
binobola na naman ba ang mamamayan?
upang maboto kahit di napupusuan?

ipagpaumanhin ang aking komentula
ito'y napuna ko lang sa isang balita
propaganda ba o puro paganda lang nga?
upang apelyido'y matandaan ng madla

aba'y kay-aga nang pangangampanya ito
na ipinangako na noon ng pangulo
sa ganyan ba'y magpapabola muli tayo?
na dating pangako'y napako nang totoo?

tanong lang: maganda kayang klase ng bigas?
iyang sinasabi nilang Romualdez rice?
sangkilo'y bente pesos, o ito'y palabas?
pag nanalo, presyo'y agad sirit pataas?

masa ba sa kanila'y palilinlang muli?
para sa bigas, iboboto'y di kauri?
ah, huwag nating hayaang muling maghari
iyang dinastiya, gahaman, trapo't imbi

- gregoriovbituinjr.
06.27.2024

Miyerkules, Hunyo 26, 2024

Ang aklat ko't kamiseta

ANG AKLAT KO'T KAMISETA

mga akda ni Ka Popoy ay sinalibro
habang suot ang kamisetang may litrato
ni Lean Alejandro, pawang magigiting
na bayani ng masa't sadyang magagaling

sosyalistang sulatin ni Ka Popoy Lagman
sa aking aklatan ay muling natagpuan
sa The Great Lean Run noon kami'y dumalo't
nabigyan ng magandang kamisetang ito

libro't kamisetang kaytagal na sa akin
lalo't kayamanan na ring maituturing
ng mga kagaya kong tibak na Spartan
na tuloy ang pakikibaka sa lansangan

mga gamit itong naging inspirasyon na
sa pagkilos laban sa bulok na sistema

- gregoriovbituinjr.
06.26.2024

* pamagat ng aklat: "Ka Popoy: Notes from the Underground"
* tatak sa kamisetaL "The Great Lean Run - Step into his shoes, follow his footsteps"

Lunes, Hunyo 24, 2024

Ang kuwago at ang lapira

ANG KUWAGO AT ANG LAPIRA

nagpupuyat ang kuwago sa gabi
pagsusunog ng kilay ang diskarte
ang tawag pala sa kanya'y lapira
na katugma'y panggabi ring bampira

gising naman ang kuwago pag araw
na nagsusunog din naman ng kilay
pulos pagbabasa dito at doon
hinahasa ang kanyang edukasyon

subalit magkaiba man ang tawag
silang dalawa ay magkamag-anak
pawang palaaral, matatalino
kapara'y karakas ni Tata Lino

ngunit isa't isa'y walang hamunan
na magpaligsahan ng nalalaman
imbes kompetisyon, kooperasyon
walang payabangan ang mga iyon

nabatid nilang sa kapitalismo
pataasan ng ere yaong tao
kumpetisyon kung sino ang magaling
kaya may trapong gahaman, balimbing,

may pang-aapi't pagsasamantala,
elitista't mapanlamang sa kapwa
pagkat nag-aral ang mga kuwago
pasya nila'y di tularan ang tao

- gregoriovbituinjr.
06.24.2024

* 35 Pahalang: Kuwago sa gabi, palaisipan mula sa pahayagang Abante, Hunyo 7, 2024, pahina 10
* lapira - uri ng kuwago (Tyto capensis) na abuhing kayumanggi ang pakpak at puti ang dibdib at mukha, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 678

Linggo, Hunyo 23, 2024

Pusong bakal


PUSONG BAKAL

minsan, kailangan natin ng pusong bakal
upang sa ganitong buhay ay makatagal
upang harapin ang problema ng marangal
upang labanan ang mga utak-pusakal

di sa lahat ng problema'y panghihinaan
ng loob kundi matuto tayong lumaban
dapat nating patatagin ang kalooban
laban sa sistemang bulok ay manindigan

marami ang manunuligsa't manlalait
sa tulad nating kanilang minamaliit
huwag tayong umiyak at maghinanakit
tumindig tayo't kapitbisig ng mahigpit

maraming isyu't usapin ang naririnig
pati pagkatao natin ay nilulupig
huwag panghinaan, huwag magpapadaig
balang araw, tayo naman ang mang-uusig

minsan, kailangang bakal ang ating puso
sa paglaban sa burgesya't mga hunyango
na tanging gawaing di sila humihinto
ay pagsasamantala't pagkahig ng tubo

- gregoriovbituinjr.
06.23.2024

* litrato mula sa google

Biyernes, Hunyo 21, 2024

Tinutula ko pa rin...

TINUTULA KO PA RIN...

tinutula ko pa rin ang pakikibaka
ng manggagawa, maralita, magsasaka
upang ibagsak ang naghaharing burgesya
at itaguyod ang panlipunang hustisya

tinutula ko pa rin ang pinapangarap
na lipunang patas at walang pagpapanggap
lipunang makataong walang naghihirap
na kaginhawahan ng dukha'y nalalasap

tinutula ko pa rin ang bawat pagtutol
sa mga isyu't usaping nakakulapol
na tila batik sa gobyerno't madlang pipol
tulad ng klima, ChaCha, gera't panunulsol

tinutula ko pa rin ang uring obrero
sa kanilang laban ay nakiisa ako
nang pakikibaka nila'y maipanalo
nang lipunan nila'y maitayong totoo

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

Is-ra-el ba'y nag-ala-Na-Zi?

IS-RA-EL BA'Y NAG-ALA-NA-ZI?

pinupulbos ang Palestino
ginagawa na'y dyenosidyo
pinapaslang ang kapwa tao
bakit ba nangyayari ito?

nagyabang bang anak ng Diyos?
na lahing pinili ng lubos?
na sa anumang pagtutuos
kakampihan sila ng Diyos?

Katoliko'y bulag-bulagan?
Is-ra-el pa'y kinakampihan?
Father, bakit ba kayo ganyan?
aba, kayrami nang pinaslang

kahit mali ang ginagawa?
ay maka-Is-ra-el pang lubha?
gawa sa Palestinong madla
ay talagang kasumpa-sumpa

ginagaya nila si Hitler?
sa dami ng mga minarder?
Palestino na'y sinisiil
kailan ganito'y titigil?

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, Hunyo 9, 2024, pahina 3

I'm just a struggling writer

I'M JUST A STRUGGLING WRITER
(a Filipino dalit in English)

I'm just a struggling writer
for urban poor and laborer
also poet in the corner
who is fond of rhyme and meter
sometimes have sweet and bad temper

what I'm writing is what is right
although I'm a Left when I write
what I feel, hear, or what's in sight
some topics are heavy and tight
while others are easy and light

sometimes I look in the mirror
what if I became a juror
writes about tokhang, its horror
and judging with all my valor
that those topics should I abhor

- gregoriovbituinjr.
06.21.2024

* dalit - a native Filipino poem composed of eight syllables per line

Huwebes, Hunyo 20, 2024

Ang maglingkod sa masa

ANG MAGLINGKOD SA MASA

O, kaysarap maglingkod sa masa
kaya ako naging aktibista
magkakasamang nakikibaka
para sa panlipunang hustisya

api ang sektor ng sagigilid
paglaya nila'y nasang ihatid
silang sa karimlan binubulid
ng burgesya't elitistang ganid

kapitalismo'y nakakubabaw
sa pamahalaang tuod man daw
upang tubo nila'y mapalitaw
kaya obrero'y kayod kalabaw

pati na dukhang kapos na kapos
ay patuloy na nabubusabos 
sangkahig, sangtuka na't hikahos
na ginhawa'y asam nilang lubos

nais kong kahirapa'y mapawi
patas na lipunan ang lunggati
parehas na palakad ang mithi
pantay na sistema't walang hari

tubo'y bawasan, sweldo'y taasan!
pagsirit ng presyo ay pigilan!
pagsasamantala ay labanan!
itayo, makataong lipunan!

- gregoriovbituinjr.
06.20.2024

* sagigilid - marginalized
* kuha sa pagkilos sa Recto bago mag-Mendiola, Hunyo 12, 2024

Miyerkules, Hunyo 19, 2024

May kalayaan ba kung gutom ang masa?

MAY KALAYAAN BA KUNG GUTOM ANG MASA?

may kalayaan ba / kung gutom ang masa
may magagawa ba / sa palsong sistema
bakit naghahari / ang kapitalista't
masa'y tinapakan / ng tusong burgesya!

bakit patuloy pa / ang sistemang bulok
bakit namumuno'y / pawang trapong bugok
dinggin natin yaong / awiting Tatsulok:
ang dukha'y atin nang / ilagay sa tuktok

ang kapitalismo'y / talagang marahas
na sa dagdag sahod / sadyang umiiwas
ang lipunan dapat / patas at parehas
kaya dagdag sweldo'y / agad isabatas

iyang masang gutom / ay wala ngang laya
pagkat nasa hawla / ng trapo't kuhila
doon ipiniit / ang mayoryang dukha
sa sistemang ganyan / dapat makawala

kaya sambayanan, / tarang magsikilos
at magkapitbisig / tayong mga kapos
paghandaan itong / pakikipagtuos
sa sistemang dapat / nang wakasang lubos

- gregoriovbituinjr.
06.19.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Daang Espanya, Maynila, Hunyo 12, 2024

Martes, Hunyo 18, 2024

Anong nararapat itapon?

ANONG NARARAPAT ITAPON?

saan dapat itapon ang mga basura?
dapat bang itapon sa ilog o kalsada?
saan itatapon ang pambalot ng tinapa?
lalagyan ng pandesal o mga delata?

paano ang mga basurang nabubulok?
itatapon bang tulad ng sistemang bulok?
susunugin ba ito't nakasusulasok?
huwag pagsamahin ang bulok sa di bulok?

paano itatapon ang bugok na trapo?
na katiwalian lang ang laman ng ulo?
ugaling palamara ba'y maibabato?
tulad ng tuso, sukab, gahaman at lilo?

sa daigdig ba'y tambak-tambak na ang plastik?
na kahit sa karagatan ay nakasiksik?
lulutang-lutang, anong ating mahihibik?
kikilos ba tayong walang patumpik-tumpik?

di magandang alaala ba'y matatapon?
tulad ng masasakit na danas mo noon?
o ituturing na aral ang mga iyon?
maitatapon ba ang danas ng kahapon?

paano rin kaya tayo wastong kikilos?
kung mga basura'y hinahayaang lubos?
bakit ba ang basura'y di matapos-tapos?
ay, sa basura'y mayaman tayo, di kapos!

- gregoriovbituinjr.
06.18.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Lunes, Hunyo 17, 2024

Condong nakaharang sa Mt. Fuji, gigibain na...

CONDONG NAKAHARANG SA MT. FUJI, GIGIBAIN NA...

photobomb pala ang condong / nakaharang sa Mt. Fuji
kaya nagprotesta roon / ang mamamayan, ang madla
na nagnanais tuluyang / ipagiba ang nasabi
lakas ng kilos-protesta'y / balita sa buong bansa

malapit nang i-turn-over / sa nakabili ng yunit
subalit mga protesta'y / tila di mapatid-patid
sa masa'y nakipulong pa / roon nang paulit-ulit
ang estate developer na / Sekusui House Limited

ang kanilang unang balak / ay labing-isang palapag
hanggang maging sampu na lang / na ang kisame'y mababa
ngunit nakaharang pa rin / ang condo kaya di payag
ang mga nagpo-protestang / nais itong ipagiba

kaya wala nang magawa / ang nasabing developer
nagpasya nang idemolis / ang condo nilang tinayo
ire-refund na lang nila / sa kanilang mga buyer
ang sampung milyong yen bawat / yunit, sa bulsa'y madugo

dahil sa mga protesta / ng mamamayang Hapones
gigibain ang photobomb / na humarang sa Mt. Fuji
at tayo naman, sa Torre / de Manila nagtitiis
na sa estatwa ni Rizal / ay photobomb din ang silbi

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 15, 2024, pahina 5

Kahulugan ng salitang salvage (sal-veydz)

KAHULUGAN NG SALITANG SALVAGE (SAL-VEYDZ)

SALVAGE ay salitang pagligtas ng ari-arian
sa kargamento't barkong lubog ay pagpapalutang
ang salvage ay Ingles na pagsalba ang kahulugan
mula sa panganib ay pagligtas ng kagamitan

subalit ikatlong kahulugan nito'y kaiba
sapagkat salvage ay di mula sa salitang salba
kundi sa salitang salbahe, salbahe talaga
na pagpaslang ng ahente ng estado sa masa

kilala na ng mga tibak ang salitang ito
isang sistema ng karahasan noong marsyalo
dinudukot, nirarampa, sa ilog o sa kanto
na sa mga nakikibaka'y tugon ng gobyerno

extrajudicial killing o EJK ito ngayon
walang wastong proseso sa mga biktima niyon
basta nakursunadahan ang buhay na patapon
nahan ang katarungan? ang madalas nilang tanong

"Hustisyang panlipunan ba'y kailan makakamtan?"
sigaw nila: "Karapatang Pantao, Ipaglaban!"
"Human Rights Defenders Protection Bill, Ipasa Iyan!"
mga panawagang hinihingi'y pananagutan

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1092

Imbes itlog, kamatis sa eggtray

IMBES ITLOG, KAMATIS SA EGGTRAY

imbes itlog ay pawang kamatis
sa eggtray ng frigider o ng ref
pagkat pampakinis daw ng kutis
bukod sa tubig ay laman ng ref

mura ang kamatis kaysa itlog
na makakain mo pa ng hilaw
kahit buhay ay kakalog-kalog
ay may pag-asa pang natatanaw

di nawawala sa aking ulam
ang kamatis, sibuyas, at bawang
upang kagutuman ay maparam
sa sandaling salapi'y konti lang

O, kamatis, isa kang biyaya
sa mga tulad kong abang dukhâ
na sa tuwina'y laging kasama
sa pakikibaka't mga digmâ

- gregoriovbituinjr.
06.17.2024

Linggo, Hunyo 16, 2024

Pagninilay sa tumba-tumba

PAGNINILAY SA TUMBA-TUMBA

minsan sa tumba-tumba nagninilay
ng mga paksang sadya kang aaray
na pati loob mo'y di mapalagay
kanino ka ba nagsisilbing tunay

umupo lang ako sa tumba-tumba
na madalas gamit noon ni lola
at ng mamay kong isang magsasaka
doon sa tubigan sa may sabana

nagunita ko muli sila ngayon
nang pinagninilayan ang kahapon
nang umupo sa tumba-tumbang iyon
na ako pala'y may dakilang misyon

makibaka ka, sabi ng mamay ko
basta may mali, aba'y punahin mo
at katarunga'y ipaglaban ninyo
pati na ang karapatang pantao

nasa gunita ang bilin ng mamay
katarungan ay ipaglabang tunay
huwag sumuko ang prinsipyong taglay
salamat, bilin ay buhay na buhay

- gregoriovbituinjr.
06.16.2024

Sabado, Hunyo 15, 2024

Walang kalayaan ang aliping sahuran

WALANG KALAYAAN ANG ALIPING SAHURAN

aliping sahuran / ang uring obrero
sa sistemang bulok / na kapitalismo
doon sa pabrika'y / dehadong dehado
kayod-kalabaw na't / kaybaba ng sweldo

ano bang sistema / diyan sa merkado?
di ba't nagbebenta / yaong nagpepresyo?
ngunit pagdating na / sa mga obrero
ang binebentahan / yaong nagpepresyo!

pagkat binibili / ng kapitalista
ang lakas-paggawa / sa tinakda nila
na presyo ng sahod / na napakamura
nagtakda ng presyo / ay kapitalista

kaya manggagawa'y / aliping sahuran
natatanggap nila'y / murang kabayaran
mapapamura ka / na lang ng tuluyan
sa sistema't ganyang / klase ng lipunan

dapat lang itayo / nitong manggagawa
ang lipunang sila / ang mamamahala
may layang kumilos, / may laya sa diwa
walang pang-aapi't / lipunang malaya

- gregoriovbituinjr.
06.15.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Espanya, Maynila noong Hunyo 12, 2024

Biyernes, Hunyo 14, 2024

Samantala, Pagsasamantala, Pansamantala?

SAMANTALA, PAGSASAMANTALA, PANSAMANTALA?

sa salitang binabasa ay napatitig ako
ang ibig sabihin niyon ay agad ninamnam ko
nabasa sa UP Diksiyonaryong Filipino
ang salita't magkatunggaling kahulugan nito

SAMANTALA ang tinutukoy kong salitang iyon
magkabaligtad ang kahulugang sinabi roon:
"huwag sayangin ang pagkakataon o panahon"
at "magmalabis sa paggamit ng pagkakataon"

pinagsamantalahan ang dalaga, ginahasa
dukha'y pinagsamantalahan sa sweldong kaybaba
sa pagsasamantala, aaklas ang manggagawa
samantalahin mo ang pagkakataon, ika nga

ang pagsasamantala bang lagi kong naririnig
sa rali ay pansamantala lang o bukambibig?
sa pagsasamantala ba'y sino ang mang-uusig?
kundi pinagsasamantalahang nagkapitbisig

samantala, panahon ay dapat samantalahin
kung ito'y makabubuti sa marami sa atin
di tulad ng trapong boto mo'y sasamantalahin
at manggagawa'y pinagsasamantalahan pa rin

samantala, umukit sa akin ang katanungan:
ang pagsasamantala ba'y pansamantala lamang?
habambuhay ba itong magagawa ng gahaman?
kung ganyan, samantalahin nating tayo'y lumaban!

- gregoriovbituinjr.
06.14.2024

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1092
SAMANTALA pnd magsamantala, samantalahin 1: gamitin o huwag sayangin ang pagkakataon o panahon; 2. magmalabis sa paggamit ng pagkakataon
SAMANTALA pnb [Kapampangan, Tagalog]: sa loob ng namagitang panahon o kasabay na pagkakataon

Miyerkules, Hunyo 12, 2024

Pangalagaan ang iisa nating mundo

PANGALAGAAN ANG IISA NATING MUNDO

sa isang sasakyan ay mayroong abiso
isang paalala sa ating kapwa tao
nasusulat: "Iisa lang ang ating mundo"
dagdag: "mahalin at ingatan natin ito"

dapat bang tayo'y maging environmentalist?
o mag-aral at tayo'y maging ecologist?

upang alagaan natin ang kalikasan
upang ating linisin ang kapaligiran
upang plastik ay mawala sa karagatan
upang basura'y mawala sa kabundukan

batid na ba kahit di tayo ecologist?
unawa ba kahit di environmentalist?

dapat nga'y nagkakaisa tayong kumilos
upang mapangalagaan nga nating lubos
ang ating kapaligirang kalunos-lunos
at tahanang kalikasang nanggigipuspos

- gregoriovbituinjr.
06.12.2024

* litratong kuha ng makatang gala mula sa isang komunidad ng maralita sa Rizal

Martes, Hunyo 11, 2024

Ang makatang tahimik

ANG MAKATANG TAHIMIK

tahimik daw ako datapwat kaydaldal sa tula
kayraming nasasabi sa mga isyu ng madla
tahimik sa talakayan, tila laging tulala
kumbaga sa nililigawan ay umid ang dila

aminado naman ako sa pagiging tahimik
na animo'y tinamaan ng matalim na lintik
kaya marahil idinadaan ko sa panitik
ang nasasadiwa, nasasapuso't mga hibik

nagsasalita lang pag bumigkas sa entablado
ng tula para sa okasyong ako'y imbitado
nagsasalita upang ipaliwanag ang isyu
ng masa, ng bayan, lalo't tao na'y apektado

walang patumpik-tumpik pag nagsalita sa masa
di matahimik ang loob pag para sa hustisya
makatang tahimik ay nagsasalitang talaga
sinasabi bakit dapat baguhin ang sistema

- gregoriovbituinjr
06.11.2024

* kuhang litrato ng mga kasama sa Rizal

Huwebes, Hunyo 6, 2024

20,322 - 11,103 = 9,219

20,322 - 11,103 = 9,219

dalawampung libo, tatlong daan, dalawampu't dalawa
sa unang labimpitong buwan lang, bilang ng napaslang na
adik, ayon kay Chel Diokno, sa Kongreso'y sinabi niya
panahon ni Digong ay madugong panahon ng hustisya

halos apat na libo sa operasyon ng kapulisan
higit labing-anim na libo'y riding-in-tandem dawnaman
di pa kasama ang natirang apatnapu't tatlong buwan
ng rehimen, baka pag sinama'y lumaki pa ang bilang

ah, sinong mananagot sa mga pagkamatay na ito?
lahat ba sila'y nanlaban kaya pinaslang ng berdugo?
ikumpara mo: labing-isang libo, sandaan at tatlo
halos kalahati ang bilang ng biktima ng martial law

tingnan ang katwiran nila, na dapat lang nating malirip
dahil adik, wala sa katinuan, baka ka mahagip
gumagawa ng masama, dahil di matino ang isip
dapat unahan upang sa krimen nila tayo'y masagip

maganda ang intensyon, subalit mali ang pamamaraan
kayraming inang nawalan ng anak, hingi'y katarungan
hustisya kaya'y makakamit ng mga ina't ng bayan?
sinong huhuli sa utak kung ito'y makapangyarihan?

- gregoriovbituinjr.
06.06.2024

* Ulat mula sa Inquirer.net, June 5, 2024

Ginisang sardinas

GINISANG SARDINAS

niluto ko na naman / ay ginisang sardinas
na sinahog ko'y bawang, / kamatis at sibuyas
pagkain ng mahirap, / kinakain kong wagas
na habang nangangarap / ng lipunang parehas
ay nawiwili namang / makisalo madalas

sa katoto't kasamang / gaya ko'y maralita
kasama sa lansangan / ng uring manggagawa
kami'y nakikibaka / habang kinakalinga
ang kapwa mahihirap / na sangkahig, santuka

ginisang sardinas man / ang aming inuulam 
saya ng kalooba'y / sadyang mararamdaman
habang nagkakaisang / itatayo ang asam
ang magandang sistema't / makataong lipunan

-gregoriovbituinjr.
06.06.2024

*mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/swTjeGQ1Cn/ 

Polyeto

POLYETO

isa sa madalas kong / basahin ay polyeto
na pinaghahalawan / ng iba't ibang isyu
na siya kong batayan / ng mga tula't kwento
na inilalathala / sa blog at sa diyaryo

anong paninindigan / ng dukha't manggagawa
sa maraming usaping / apektado ang madla
ang kontraktwalisasyon, / pabahay, gutom, sigwa,
sahod, ChaCha, giyera, / lupang tiwangwang, baha

marapat isaloob / ng abang manunulat
ang laman ng polyeto / upang makapagmulat
paano isasalin / sa kanyang sinusulat
ang tindig at prinsipyong / sa polyeto'y nabuklat

ang polyeto'y basahin, / basahin ng mataman
ang isyu'y isaloob, / isapuso ang laman
upang pag nagsulat na / ng kwento't sanaysay man
ay di ka maliligaw / sa tinahak mong daan

- gregoriovbituinjr.
06.06.2024

Ang tula'y aking tulay

ANG TULA'Y AKING TULAY

ang tula'y aking tulay
sa masang matatatag
sa kanila ko alay
bawat paksang nilatag

halimbawa'y dalita
ramdam lagi ang hirap
di basta kawanggawa
ang dapat na malasap

kundi ang pagbabago
nitong sistemang bulok
sa tula ba'y paano
sa pagkilos mag-udyok

kaya sa adhikaing
baguhin ang sistema
makata'y may tungkuling
pagkaisahin sila

tula'y pagpapatuloy
ng saknong at taludtod
kahit na kinakapoy
pagtula'y aking lugod

tula'y tulay ko't layon
sa dukha't sambayanan
ito ang aking misyon
sa daigdig at bayan

- gregoriovbituinjr.
06.06.2024

Miyerkules, Hunyo 5, 2024

Hunyo 5, 2024

HUNYO 5, 2024

ikasandaan dalawampu't limang anibersaryo
ng pagkakapaslang kay Heneral Antonio Luna
at ikasampung anibersaryo ng kamatayan
ng magiting na kasamang si Ka Romy Castillo

ginugunita'y pang-apatnapung anibersaryo
ng World Environment Day, ito'y isang paalala
kaarawan din ng katotong Danilo C. Diaz
makatang kilala sa kanyang mga tula't bugtong

pagpupugay sa lahat ng mga may kaarawan
ngayong ikalima ng Hunyo, mabuhay po kayo!
di ko man mabanggit sa tula ang inyong pangalan
ang mahalaga'y personal ang pagbati sa inyo

ngayong World Environment Day, isipin ang daigdig
pakiramdaman mo't puso ng mundo'y pumipintig
sa pagprotekta nito, tayo na'y magkapitbisig
at huwag hayaang sistemang bulok ang manaig

- gregoriovbituinjr.
06.05.2024

Heneral Antonio Luna (Oktubre 29, 1866 - Hunyo 5, 1899)
Ka Romy Castillo (Marso 8, 1952 - Hunyo 5, 2014), dating bilanggong pulitikal noong panahon ng batas militar at unang pangulo ng Bukluran ng Manggagawa para sa Pagbabago (BMP) (circa 1993)
World Environment Day - first held in 1974
* mga litrato mula sa google

Nais ko pa ring mag-aral

NAIS KO PA RING MAG-ARAL

di pa huli ang lahat / upang mag-aral muli
maganda ring tapusin / ang kurso kong pinili
kailangan ko lamang / talagang magpunyagi
gayong ako rin naman / ay di nagmamadali

o kaya'y palitan na / ang aking dating kurso
baka di na interes, / pumurol na ang ulo
di ko natapos noon / ang BS Math kong kurso
dahil agad nagpultaym / yakap ang aktibismo

baka kunin ko ngayon / BS Pilipino na,
malikhaing pagsulat / o pagdidiyarista
hahanapin kung saan / nababagay talaga
na pagtutuunan ko / ng sakripisyo't pwersa

bagamat aktibismo'y / di ko naman iiwan
sapagkat ako'y isang / aktibistang Spartan
adhika ko lang ngayo'y / makapagtapos naman
ng kursong nababatay / sa aking kakayahan

edad ko'y kalahating / siglo na ring mahigit
halos tatlong dekadang / pultaym, ngayon hihirit
taon ng pag-aaral / ay baka isang saglit
habang ipapasa ko / ang bawat pagsusulit

- gregoriovbituinjr.
06.05.2024

* litrato mula sa pahayagang Abante, 05.23.2024, p.8

Martes, Hunyo 4, 2024

Pag-aralan ang kasaysayan

PAG-ARALAN ANG KASAYSAYAN

"Matakot sa kasaysayan pagka't walang lihim na di nahahayag." 
~ Gregoria 'Oriang' de Jesus, Lakambini ng Katipunan

ating pag-aralan ang kasaysayan
nang maunawaan ang nakaraan
upang pagkakamali'y maiwasan
upang maayos ang tahaking daan
tungo sa inaasam na lipunan

bagamat minsan ay nakayayamot
pag-aralan ito'y nakababagot

kakabisaduhin ang mga petsa
di alam bakit sasauluhin pa
para lang ba sa subject ay pumasa?
pag nakapasa'y kakalimutan na?

mula sa nakaraan ay matuto
ninuno'y binuo ang bansang ito
at ipinaglaban ang laya nito
laban sa mapagsamantalang dayo
at kapitalistang mapang-abuso
na nang-aapi sa uring obrero

bakit mamamayan ay naghimagsik
laban sa dayuhang ganid at switik
laban sa kaapihang inihasik
ng mananakop na sa tubo'y sabik

bakit nakamit natin ang paglaya
laban sa mananakop na Kastila
laban sa Hapon at Kanong kuhila
laban sa diktador na mapamuksa
laban sa nang-api sa manggagawa
laban sa nagsamantala sa dukha
laban sa nandambong sa ating bansa

halina't aralin ang kasaysayan
ng bayan, ng sistema't ng lipunan
hanggang maitayo sa kalaunan
ang asam na makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.
06.04.2024

Kaawa-awa ang bansang...

KAAWA-AWA ANG BANSANG...
ni Lawrence Ferlinghetti
malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kaawa-awa ang bansang ang mga tao'y tupa,
at inililigaw sila ng kanilang mga pastol.
Kaawa-awa ang bansang ang namumuno'y pawang sinungaling,
na pinatahimik ang kanilang mga pantas,
at kung saan ang mga bulag na alagad ay namumugad sa ere.
Kaawa-awa ang bansang hindi nagsasalita,
maliban sa pagpuri sa mga mananakop at tinuturing na bayani ang  mang-aapi
at nilalayong pamunuan ang daigdig sa pamamagitan ng pwersa't pagpapahirap.
Kaawa-awa ang bansang walang ibang alam kundi ang sariling wika
at walang ibang kalinangan kundi ang kanila lamang.
Kaawa-awa ang bansang ang hinihinga'y salapi
at nahihimbing tulad ng tulog ng mga bundat.
Kaawa-awa ang bansa — ay, kawawa ang mamamayang hinahayaang winawasak ang kanilang karapatan at maanod lang ang kanilang kalayaan.
Aking bayan, ang iyong luha'y kaytamis na lupa ng kalayaan.


PITY THE NATION 
by Lawrence Ferlinghetti

Pity the nation whose people are sheep,
and whose shepherds mislead them.
Pity the nation whose leaders are liars, whose sages are silenced,
and whose bigots haunt the airwaves.
Pity the nation that raises not its voice,
except to praise conquerors and acclaim the bully as hero
and aims to rule the world with force and by torture.
Pity the nation that knows no other language but its own
and no other culture but its own.
Pity the nation whose breath is money
and sleeps the sleep of the too well fed.
Pity the nation — oh, pity the people who allow their rights to erode
and their freedoms to be washed away.
My country, tears of thee, sweet land of liberty.

* Si Lawrence Ferlinghetti (Marso 24, 1919 - Pebrero 22, 2021) ay isang makatang Amerikano, pintor, at kasamang tagapagtatag ng City Lights Booksellers & Publishers.
* Litrato mula sa google

Lunes, Hunyo 3, 2024

Hapunan

HAPUNAN

matapos ang aming maghapong gawa
ay kailangang maghapunan na nga
upang lamnan ang tiyan, puso't diwa

may nilagang itlog, tilapyang prito
may talbos ng kamote pa't pipino
tanging maybahay ang aking kasalo

animo'y may paruparo sa tiyan
tila nadama ko'y katiwasayan
gayong nasa makauring digmaan

maya-maya lang ako'y napadighay
ang loob ko'y tila di mapalagay
buti't si misis ay nakaalalay

tinagay ko'y dalawang basong tubig
ramdam ang ginaw sa gabing kaylamig
kaya hinalukipkip yaring bisig

pagkatapos kong hugasan ang pinggan
ay nagtungo na kami sa higaan
ngunit diwa ko'y naglakbay na naman

- gregoriovbituinjr.
06.03.2024

Kasaysayan (tula sa baybayin)

KASAYSAYAN (tula sa baybayin)

kasaysayan ng bansa
ay ating pag-aralan
nang di tayo mawala
sa tatahaking daan

tula ni gorio bituin
06.03.2024

Paglahok sa rali

PAGLAHOK SA RALI

kami'y lumalahok / madalas sa rali 
sapagkat tungkuling / di maitatanggi
tibak na di dapat / bulag, pipi't bingi
na isyu'y di dapat / isinasantabi

halimbawa, isyu'y / kontraktwalisasyon
isyung demolisyon, / pati relokasyon
nagbabagong klima, / init ng panahon
isyung Palestino, / at globalisasyon

ang utang panlabas, / pabahay ng dukha
itaas ang sahod / nitong manggagawa
gera, ChaCha, isyung / magsasaka't lupa
mga karapatan / ng babae't bata

bente ang sangkatlo / ng kilo ng bigas
pagpaslang sa adik / ay gawang marahas
paano itayo / ang lipunang patas
kung saan ang lahat / ay pumaparehas

ah, kayraming isyu / upang ta'y lumahok
at magrali laban / sa sistemang bulok
punahi't ibagsak / iyang trapong bugok
na sa pwesto nila'y / di natin niluklok

- gregoriovbituinjr.
06.03.2024

Linggo, Hunyo 2, 2024

Sa pagsalubong ng bukangliwayway

SA PAGSALUBONG NG BUKANGLIWAYWAY

sumikat ang araw / na dala'y pag-asa
na may kalutasan / ang bawat problema
kinakaharap na / ang bagong umaga
tulad ng pag-ibig / ng minutyang sinta

aking gugugulin / ang buong maghapon
upang pagnilayan / bawat mga hamon
nasa isip lagi / ang layon at misyon
na baka magwagi / sa takdang panahon

maraming kasama / sa bukangliwayway
kay-agang gumising / na di mapalagay
agad nagsiunat / at muling hinanay
ang mga gawaing / dapat mapaghusay

may bagong pag-asang / dapat madalumat
ng sanlaksang dukhang / sa ginhawa'y salat
sa bukang liwayway, / maraming salamat
ang pagsalubong mo'y / pag-alay sa lahat

- gregoriovbituinjr.
06.02.2024

Sabado, Hunyo 1, 2024

Madali bang sabihin...?

MADALI BANG SABIHIN...?

madali bang sabihin ang nararanasan
mong kahirapan sa buhay mo't sa lipunan?
madali bang sabihing naghihirap ka man
ang mga pangarap mo'y pinagsisikapan?

madali mo kayang nasabing "mahal kita"
sa nililigawan mo o sa sinisinta?
biyenan ba'y madaling natawag na ama
o nanay pagkat mahal mo ang anak nila?

madali bang sabihing tayo'y maghimagsik
laban sa kapitalismong takot ang hasik?
madali bang sabihing tanggalin ang plastik
na sa kapaligiran ay nagsusumiksik?

madali bang sabihing ilagay sa tuktok
ang dukhang pinatibay ng laksang pagsubok
madali bang sabihing iyong naaarok
bakit lipunang nasa'y dapat mapatampok?

maraming dapat masabi tulad ng trapo
na pulos pangako upang sila'y iboto
madaling sabihing itaas na ang sweldo
ng obrero ngunit paano ipanalo?

- gregoriovbituinjr.
06.01.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect